เอกสารประกอบการประชุมเชิงปฏิบัติการ การจัดทำแผนกลยุทธ์ พ.ศ. 2550 - 2554 คณะวิทยาศาสตร์ วันที่ 2 – 3 ธันวาคม 2549 ณ โรงแรมใบหยก พัทยา จ.ชลบุรี โดย นางวันดี บุญยิ่ง ผู้อำนวยการกองแผนงาน สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง

จุดมุ่งหมายของการประชุม เพื่อทบทวนแผนกลยุทธ์ให้สอดคล้องกับแผนกลยุทธ์สถาบันฯ และบริบทภายนอกที่เปลี่ยนแปลงไป เพื่อให้รู้จักคิด เพื่อสร้างความเข้าใจและมีส่วนร่วมในการดำเนินงานขององค์กร

เป้าหมายสูงสุดขององค์กรทุกๆ แห่ง 1. นำพาองค์กรสู่ความสำเร็จ 2. สามารถบรรลุวิสัยทัศน์ที่ได้วางไว้ 3. ประสบความสำเร็จอย่างยั่งยืน 4. สามารถก่อให้เกิดคุณค่าหรือประโยชน์ให้กับผู้ที่เกี่ยวข้องได้ 5. องค์กรชั้นเลิศ (Excellence Organization) 6. องค์กรที่มีขีดสมรรถนะสูง (High Performance Organization)

ทำไมต้องมีการวางแผนยุทธศาสตร์ 1. สภาวะแวดล้อมและบริบทในการดำเนินงาน มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว และรุนแรงขึ้น 2. องค์กรต้องมีทิศทางและแผนงานที่ชัดเจน 3. ผู้บริหารต้องบริหารองค์กรภายใต้กรอบทิศทางและแผนงาน

หลากหลายแนวคิดของผู้บริหารในยุคของการเปลี่ยนแปลง สังคมเข้าสู่ยุค Knowledge Society, Learning Society เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทต่อชีวิตประจำวันมากขึ้น เศรษฐกิจเข้าสู่ยุค Digital Economy การวางแผนกลยุทธ์องค์กรจะมองระยะยาว การจัดโครงสร้างองค์กรจะเป็นแนวราบและเป็นเครือข่าย การกระจายอำนาจตัดสินใจสู่ผู้ปฏิบัติมากขึ้น องค์กรช่วยเหลือตัวเองมากขึ้น รัฐจะช่วยน้อยลง ประชาคมมีส่วนร่วมมากขึ้น การใช้ความรู้เชิงสหวิทยาการมีความจำเป็นมากขึ้น การแก้ปัญหาจะต้องมองภาพที่เป็นลักษณะองค์รวม (อ.ธนิตสรณ์ จิระพรชัย มหาวิทยาลัยพระจอมเกล้าธนบุรี)

แนวคิดการบริหารองค์กรในยุคของการเปลี่ยนแปลง Charter Vision/Mission Objective/Strategy/Policy Specific Measurable Attainable Rational Timeliness Quality Assurance Re-Think Re-Structure Re-Train Structure Culture Shared Vision/Value Flexibility Quality Re-Process Process Tools Re-Tools Efficiency Effectiveness Productivity Improvement Monitoring & Evaluation System Continuous Improvement

กระบวนการในการจัดทำแผนกลยุทธ์ องค์กรจะเป็นอะไร ถึงจุดหมายใด ใน 3-5 ปีข้างหน้า การวิเคราะห์สถานภาพและศักยภาพภายในและภายนอก SWOT Analysis การยึดมั่นในปรัชญาและอุดมการณ์ Philosophy/Value วิสัยทัศน์ พันธกิจ องค์กรทำอะไร ประเด็นหลักต้องคำนึงถึง ต้องพัฒนา ต้องมุ่งเน้น ประเด็นยุทธศาสตร์ อะไรคือสิ่งที่องค์กรต้องการบรรลุ เป้าประสงค์ สิ่งที่บอกว่า องค์กรบรรลุ เป้าประสงค์หรือไม่ ตัวชี้วัด เป้าหมาย ตัวเลขหรือค่าของตัวชี้วัด สิ่งที่องค์กรจะทำเพื่อให้บรรลุเป้าประสงค์ กลยุทธ์

การวิเคราะห์ SWOT Analysis จุดแข็ง(Strengths) สิ่งที่หน่วยงานมีความ โดดเด่น จุดอ่อน (Weaknesses) สิ่งที่หน่วยงานจะต้องมีการพัฒนาหรือแก้ไขปรับปรุง วิเคราะห์สถานการณ์ภายใน –Mckinsey’s 7 Ss โครงสร้าง ( Structure ) แนวการบริหาร ( Style ) เครื่องมือ ( Specific Tools ) ทักษะ ( Skill ) ระบบ (System) บุคลากร ( Staff ) กลยุทธ์ (Strategy)

การวิเคราะห์ SWOT Analysis ภัยคุกคาม (Threats) การเปลี่ยนแปลงของปัจจัยภายนอกองค์กรที่ส่งผลกระทบในทางลบต่อองค์กร โอกาส(Opportunities) การเปลี่ยนแปลงของปัจจัยภายนอกที่ส่งผลกระทบในทางบวกต่อองค์กร วิเคราะห์สถานการณ์ภายนอก สังคม ตลาดแรงงาน การเมือง ลูกค้า เศรษฐกิจ คู่แข่ง เทคโนโลยี ชุมชน ต่างประเทศ ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

มุมมองของ Balance Scorecard ที่นำมาใช้กับระบบราชการไทย มุมมองที่ 1 ด้านประสิทธิผลตามยุทธศาสตร์ อะไรคือ ประสิทธิผล หรือผลลัพธ์ที่สำคัญที่สุดของประเด็นยุทธศาสตร์ อะไรคือ สิ่งที่ผู้รับบริการของประเด็นยุทธศาสตร์ต้องการ และจะทราบได้อย่างไรว่า สามารถนำเสนอ ในสิ่งที่ผู้รับบริการต้องการ มุมมองที่ 2 ด้านคุณภาพการให้บริการ

มุมมองของ Balance Scorecard ที่นำมาใช้กับระบบราชการไทย ต้องการทรัพยากร ต้องมีกระบวนการหรือกิจกรรมใดบ้าง เพื่อนำไปสู่สิ่งที่ผู้รับบริการต้องการหรือเพื่อก่อให้เกิดประสิทธิผลตามยุทธศาสตร์ มุมมองที่ 3 ด้านประสิทธิภาพการปฏิบัติราชการ จะต้องมีการพัฒนาองค์กรในด้านใดบ้างเพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมขององค์กรในการดำเนินงานตามกลยุทธ์ มุมมองที่ 4 ด้านการพัฒนาองค์กร

ขั้นตอนในการวางแผนกลยุทธ์ ขั้นตอนที่ 1 ขั้นตอนที่ 2 ขั้นตอนที่ 3 ขั้นตอนที่ 4 การวิเคราะห์สถานการณ์และศักยภาพขององค์กร(SWOT Analysis) การจัดทำวิสัยทัศน์ พันธกิจ ประเด็นยุทธศาสตร์ เป้าประสงค์ กำหนดตัวชี้วัด เป้าหมาย กลยุทธ์ KPIs, Target Strategies การกำหนดแผนปฏิบัติการ Action Plan ปัจจัยภายใน Strength จุดแข็ง Weakness จุดอ่อน องค์กรต้องการเป็นอะไร องค์กรต้องทำสิ่ง ใดบ้างเพื่อให้ผลการปฏิบัติงานบรรลุตามวิสัยทัศน์ เป้าประสงค์ และเป้าหมายที่กำหนด การนำกลยุทธ์ไปสู่การปฏิบัติในรูปของแผนงาน/โครงการ มีหน้าที่รับผิดชอบอะไร มีประเด็นทางยุทธศาสตร์ ที่สำคัญอะไรที่ต้องได้รับ การพัฒนา ปัจจัยภายนอก Opportunity โอกาส Threat อุปสรรค มีเป้าประสงค์อะไรบ้าง

กระบวนการในการประชุมระดมความคิด แบ่งผู้เข้าร่วมประชุม โดยการคละแบบผสมผสาน กลุ่มละประมาณ 10 ท่าน แต่ละกลุ่มเลือกประธานกลุ่ม (ทำหน้าที่ดำเนินการประชุมใน กลุ่มย่อยของตนเอง) และเลขานุการประจำกลุ่ม (ทำหน้าที่ จดบันทึก/รวบรวมความคิดเห็นของสมาชิกในกลุ่ม) ดำเนินการประชุม โดยใช้เทคนิค A - I - C

ความหมายของ A - I - C เห็นคุณค่า ควบคุมสู่การ กระทำ C = CONTROL A = APPRECIATION I = INFLUENCE C = CONTROL ปฏิสัมพันธ์ จัดการ รับรู้ เห็นคุณค่า ส่งผลกระทบ ควบคุมสู่การ กระทำ เข้าใจ เห็นใจ ชื่นชม ยกย่อง

เครื่องมือช่วยการประสานความร่วมมือในการทำงาน AIC เครื่องมือช่วยการประสานความร่วมมือในการทำงาน A I C การทำให้ทุกคนให้การยอมรับและชื่นชมคนอื่นโดยไม่แสดงการต่อต้าน หรือวิพากย์ วิจารณ์ การใช้ความคิดริเริ่ม สร้างสรรค์ ที่แต่ละคน มีอยู่มาช่วยกันกำหนดวิธีการสำคัญที่จะทำให้บรรลุผลตามที่มุ่งหวัง การนำวิธีการสำคัญมากำหนดเป็นแผนปฏิบัติการโดยละเอียดว่า ใครจะต้อง ทำอะไร ทำอย่างไร เป็นการกำหนดข้อผูกพันให้ตนเอง เพื่อควบคุมการกระทำที่จะนำไปสู่เป้าหมาย

ประชุมปฏิบัติการ 1 สำรวจสภาพที่เป็นจริงของคณะ (The Reality) 1. แต่ละคนวาดภาพสะท้อนความเป็นจริง (มีอะไรที่เป็นปัญหาและผลสำเร็จ) ตามที่ตนเองเห็น (ในกระดาษแผ่นเล็ก) 2. แลกเปลี่ยนความคิดเห็น (อธิบายภาพ) ในกลุ่มเล็ก * กติกาการประชุมกลุ่ม ใช้พลัง Appreciation ได้แก่ - ให้เกียรติ ความรัก ความเป็นมิตร เห็นคุณค่า - เข้าใจ เห็นใจ กรุณา - ถามได้ แต่ไม่วิจารณ์บั่นทอน - ให้โอกาสทุกคนเท่าเทียมกัน ไม่ครอบงำ 3. สรุปให้เป็นภาพเดียว (ในกระดาษแผ่นใหญ่) 4. นำเสนอในกลุ่มใหญ่ (ยังคงถามได้ แต่ไม่วิจารณ์)

ประชุมปฏิบัติการ 2 กำหนดสภาพที่มุ่งหวังของคณะ (The Ideal/VISION) 1. แต่ละคนวาดภาพแสดงความมุ่งหวัง (ในกระดาษแผ่นเล็ก) 2. แลกเปลี่ยนความคิดเห็น (อธิบายภาพ) ในกลุ่มเล็ก * กติกาการประชุมกลุ่ม ใช้พลัง Appreciation ได้แก่ - ให้เกียรติ ความรัก ความเป็นมิตร เห็นคุณค่า - เข้าใจ เห็นใจ กรุณา - ถามได้ แต่ไม่วิจารณ์บั่นทอน - ให้โอกาสทุกคนเท่าเทียมกัน ไม่ครอบงำ 3. สรุปให้เป็น “ภาพแห่งความมุ่งหวัง” ภาพรวม (ในกระดาษแผ่นใหญ่) 4. นำเสนอในกลุ่มใหญ่ 5. ผู้แทนกลุ่ม เสียสละเวลาในการสรุปวิสัยทัศน์ในภาพรวม

สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง (ร่าง) วิสัยทัศน์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง พ.ศ. 2550 - 2559 เป็นสถาบันทางการศึกษาชั้นนำ ที่มุ่งวิจัยด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เพื่อสร้างนวัตกรรมและองค์ความรู้ ด้วยภูมิปัญญาและศิลปวิทยาการ ในการพัฒนาชาติสู่สากล

พันธกิจ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ตามพระราชบัญญัติสถาบันฯ กำหนดไว้ 4 ด้าน (1) จัดการเรียนการสอน (2) การวิจัย (3) บริการวิชาการ (4) ทะนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรม Link to แผนที่ยุทธศาสตร์

ประชุมปฏิบัติการ 3 คิดค้นวิธีการสำคัญ กำหนดประเด็นยุทธศาสตร์ เป้าประสงค์ ตัวชี้วัดและกลยุทธ์ ซึ่งจะทำให้ได้สภาพที่มุ่งหวัง (VISION) 1. แต่ละคนพิจารณาวิสัยทัศน์ของคณะ และคิดประเด็นยุทธศาสตร์ 1-5 ประเด็น (ในกระดาษทด) 2. อธิบายแลกเปลี่ยนความคิด เพื่อหาข้อยุติที่สมเหตุสมผล และกลุ่มพอใจมากที่สุด และคัดเลือกประเด็นยุทธศาสตร์ โดยเขียน “ประเด็นยุทธศาสตร์” ในกระดาษรูปวงกลม แผ่นละ 1 ประเด็น นำไปติดบนกระดาษแผ่นใหญ่ โดย

ประชุมปฏิบัติการ 3 คิดค้นวิธีการสำคัญ ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 1 สีเหลือง ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 2 สีชมพู ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 3 สีฟ้า ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 4 สีเขียว ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 5 สีส้ม

ประชุมปฏิบัติการ 3 3. แต่ละคนพิจารณากำหนดเป้าประสงค์ภายใต้แต่ละประเด็น ยุทธศาสตร์ ในลักษณะ 4 มิติ (ใช้แบบฟอร์มแผนที่ยุทธศาสตร์ ประกอบการระดมความคิดแต่ละท่าน) โดยอธิบาย และเปลี่ยนความคิด เพื่อหาข้อยุติที่สมเหตุสมผล และกลุ่มพอใจมากที่สุด และคัดเลือกเป้าประสงค์ โดยเขียน คัดเลือกเป้าประสงค์ โดยเขียน “เป้าประสงค์” ในกระดาษรูป แผ่นละ 1 ข้อ สีให้ตรงกับประเด็นยุทธศาสตร์ นำไปติดบนกระดาษแผ่นใหญ่ Link form3-3

ประชุมปฏิบัติการ 3 4. แต่ละคนคิดกลยุทธ์และตัวชี้วัด ที่จะบรรละเป้าประสงค์แต่ละ เป้าประสงค์ ให้ได้ประมาณ 1 – 3 ข้อ (ใช้แบบฟอร์มประชุมเชิงปฏิบัติการ 3 ข้อ 4) Link form3-4 5. อธิบายแลกเปลี่ยนความคิด อภิปรายเพื่อหาข้อยุติที่สมเหตุสมผล และกลุ่มพอใจมากที่สุด - คัดเลือก “กลยุทธ์และตัวชี้วัด” ที่กลุ่มเห็นว่าดีที่สุด 1- 3 ข้อ ในแต่ละเป้าประสงค์ และเขียน “กลยุทธ์” ในกระดาษรูป สีตามประเด็นยุทธศาสตร์ นำไปติดบนกระดาษแผ่นใหญ่ - แต่ละ “กลยุทธ์” อาจมี “มาตรการ” พ่วงไปด้วยได้มากกว่า 1 ข้อ

ประชุมปฏิบัติการ 3 6. แต่ละกลุ่มนำเสนอผลสรุป ข้อ 1-5 ในกลุ่มใหญ่ เพื่ออธิบาย แลกเปลี่ยนเพื่อหาข้อยุติที่สมเหตุสมผลและพอใจมากที่สุด 7. ผู้แทนแต่ละกลุ่ม สรุปในภาพรวมของคณะ

กำหนดโครงการรองรับกลยุทธ์ ประชุมปฏิบัติการ 4 กำหนดโครงการรองรับกลยุทธ์ 1. ภายในกลุ่มย่อย ให้แต่ละคนเลือกกลยุทธ์ เพื่อคิดโครงการรองรับ 1-3 โครงการ และหน่วยงานที่รับผิดชอบ (ในกระดาษทด) 2. ให้เขียน “ชื่อโครงการ” ในกระดาษรูป สีตามประเด็น ยุทธศาสตร์ นำไปติดบนกระดาษแผ่นใหญ่ - คัดเลือก “โครงการ” ที่กลุ่มเห็นว่าดีที่สุด ในแต่ละกลยุทธ์

กำหนดโครงการรองรับกลยุทธ์ ประชุมปฏิบัติการ 4 กำหนดโครงการรองรับกลยุทธ์ 3. แต่ละกลุ่มนำเสนอ ผลสรุปของกลุ่ม ต่อ ที่ประชุมใหญ่ อภิปราย แลกเปลี่ยนความคิด เพื่อหาข้อยุติที่สมเหตุสมผล และพอใจมากที่สุด 4. ผู้แทนกลุ่ม เสียสละเพื่อสรุปผลในภาพรวมของคณะ

สรุปรูปแบบจากการประชุมปฏิบัติการ 3 และ 4 ในกระดาษแผ่นใหญ่ สรุปรูปแบบจากการประชุมปฏิบัติการ 3 และ 4 ในกระดาษแผ่นใหญ่ วิสัยทัศน์ เป้าประสงค์ กลยุทธ์ ประเด็นยุทธศาสตร์ โครงการ

เพื่อความเข้าใจ การเรียนรู้และการวางแผนต่อเนื่อง สรุปทบทวน เพื่อความเข้าใจ การเรียนรู้และการวางแผนต่อเนื่อง คิดทบทวนด้วยกัน ในที่ประชุมกลุ่มใหญ่ ว่าได้ทำอะไรบ้าง ได้ผล อะไรที่สำคัญ พิจารณาว่า ได้ข้อคิดหรือบทเรียนที่มีประโยชน์อย่างไรบ้าง พิจารณาว่า เรื่องที่ควรดำเนินการภายหลังการประชุมมี อะไรบ้าง และใครจะรับผิดชอบไปดำเนินการ รวมทั้ง กำหนดเวลาดำเนินการ

(ร่าง) วิสัยทัศน์คณะวิทยาศาสตร์ (ร่าง) วิสัยทัศน์คณะวิทยาศาสตร์ เป็นหน่วยงานชั้นนำด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ผลิตบัณฑิตที่มีความรู้คู่คุณธรรม ผลิตงานวิจัย ที่ตอบสนองความต้องการของสังคม ซึ่งเป็นที่ยอมรับ ในระดับนานาชาติ / สากล Link to Vision