การจัดหมวดหมู่หนังสือ (Book Classification)

การจัดทรัพยากรสารสนเทศ ห้องสมุดหรือศูนย์สารนิเทศ จะมีสารสนเทศหลายชนิด ทั้งวัสดุตีพิมพ์ Printed Materials และวัสดุไม่ตีพิมพ์ Non-print Materials สื่ออิเล็กทรอนิกส์ จึงจำเป็นต้องมีระบบในการจัดหมวดหมู่ ทรัพยากรสารสนเทศ ต่าง ๆ ให้เป็นระเบียบเพื่อความสะดวกรวดเร็วในการค้นหาและการจัดเก็บ

การจัดหมวดหมู่หนังสือ การแยกประเภทสารสนเทศตามสาขาวิชากว้างๆ เล่มที่มีเนื้อหาเหมือนกัน / ใกล้เคียงกัน จะจัดไว้กลุ่มเดียวกัน เกิดความสะดวก รวดเร็วในการค้นหาและจัดเก็บ มีการกำหนดสัญลักษณ์ ตัวเลข ตัวอักษร

ระบบการจัดหมวดหมู่ ระบบการจัดหมู่หนังสือที่สำคัญและรู้จักกันแพร่หลายมีหลายระบบ สำหรับประเทศไทยทีนิยมใช้ มี 2 ระบบ คือ ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน L.C. (Library of congress Classification) ระบบทศนิยมดิวอี้ D.D.C.หรือ D.C. (Dewey Decimal Classification)

ความแตกต่างระหว่างระบบดิวอี้และ LC

ก-ฮ ก ข ฃ ค ฅ ฆ ง จ ฉ ช ซ ฌ ญ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ด ต ถ ท ธ น บ ป ผ ฝ พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ศ ษ ส ห ฬ อ ฮ http://youtu.be/KhUTOV24BS4 A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z http://youtu.be/PrWJ-rC4YQc

ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน L.C. ใช้สัญลักษณ์ที่เป็นตัวอักษรและตัวเลขเป็นสัญลักษณ์แบบผสมโดยใช้อักษรโรมันตัวใหญ่ A - Z ยกเว้น I O W X Y รวม 21 ตัวและเลขอารบิก 1-9999 การแบ่งครั้งแรกแบ่งหมวดใหญ่ (Main classes) ใช้อักษรตัวเดียว การแบ่งครั้งที่สองนำแต่ละหมวดมาแบ่งเป็นหมวดรอง (Subclasses) โดยใช้อักษร 2-3 ตัว ครั้งที่สามเป็นการแบ่งหมวดรองออกไปอย่างละเอียดเป็นหมวดย่อย (Division) โดยใช้เลขอารบิกเรียงตามลำดับจาก 1-9999

ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน L.C. การแบ่งครั้งที่ 1 แบ่งเป็นหมวดต่าง ๆ 20 หมวด โดยใช้ตัวอักษร 21 ตัว ดังนี้ A General Works เรื่องทั่วไป ความรู้ทั่วไป B Philosophy. Psychology. Religion ปรัชญา จิตวิทยา ศาสนา C Auxiliary Science of History สาขาวิชาที่เสริมประวัติศาสตร์ D History : General and Old World ประวัติศาสตร์ทั่วไป ประวัติศาสตร์ประเทศต่าง ๆ ยกเว้นอเมริกา E-F History : America ประวัติศาสตร์อเมริกา G Geography. Anthropology. Recreation ภูมิศาสตร์ มนุษยวิทยา นันทนาการ

ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน L.C. H Social Sciences สังคมศาสตร์ J Political Sciences รัฐศาสตร์ K Law กฎหมาย L Education การศึกษา M Music and Book on Music ดนตรี N Fine Arts ศิลปะ P Philology and Linguistics ภาษาศาสตร์ และ วรรณคดี Q Science วิทยาศาสตร์

ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน L.C. R Medicine การแพทย์ S Agriculture การเกษตร T Technology เทคโนโลยี U Military Science การทหาร V Naval Science การทหารเรือ Z Bibliography. Library and Information Science บรรณานุกรม บรรณารักษศาสตร์ และสารสนเทศศาสตร์

ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน L.C. การแบ่งครั้งที่ 2 B ปรัชญา BC ตรรกวิทยา BD ปรัชญาพยากรณ์ BF จิตวิทยา BH สุนทรียศาสตร์ BJ จริยศาสตร์ BL ศาสนาต่าง ๆ BM ศาสนายิว BP ศาสนาอิสลาม BQ ศาสนาพุทธ BR ศาสนาคริสต์ BS คัมภีร์ไบเบิล BT เทววิทยาเชิงคริสตศาสตร์ BV เทววิทยาภาคปฏิบัติ BX คริสต์ศาสนานิกายต่าง ๆ

ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน L.C. N ศิลปกรรม N ทัศนศิลป์ NA สถาปัตยกรรม NB ประติมากรรม NC การวาดเขียน การออกแบบ การจัดทำภาพประกอบ ND จิตรกรรม NE สื่อสิ่งพิมพ์ NK มัณฑณศิลป ประยุกต์ศิลป NX ศิลปโดยทั่วไป

ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน L.C. การแบ่งครั้งที่ 3 Q วิทยาศาสตร์ QA คณิตศาสตร์ QA101-141.8 คณิตศาสตร์ QA150-271 พีชคณิต QA273-28 ความน่าจะเป็น สถิติ QA276 สถิติศาสตร์ QA276.A2 ตำรา QA276.14 พจนานุกรม QA276.2 แบบฝึกหัด แบบทดสอบ QA276.25 คู่มือ ตาราง

ระบบทศนิยมดิวอี้ D.C./D.D.C. (Dewey Decimal Classification) D.C./D.D.C. เมลวิล ดิวอี้ (Melvil Dewey) ค.ศ. 1876

ระบบทศนิยมดิวอี้ D.C./D.D.C. ดิวอี้ใช้ตัวเลขสามหลักเป็นสัญลักษณ์ในการแบ่งหมวดหมู่หนังสือ โดยแบ่งหนังสือออกเป็น 10 หมวดใหญ่ แต่ละหมวดใหญ่แบ่งออกเป็น 10 หมวดย่อย แต่ละหมวดย่อยแบ่งออกเป็น 10 หมู่ย่อย ในแต่ละหมู่ย่อยแบ่งออกเป็นจุดทศนิยม

ระบบทศนิยมดิวอี้ D.C./D.D.C. การแบ่งครั้งที่ 1 10 หมวดใหญ่ 000 เบ็ดเตล็ด 100 ปรัชญา 200 ศาสนา 300 สังคมศาสตร์ 400 ภาษา 500 วิทยาศาสตร์ 600 วิทยาศาสตร์ประยุกต์ หรือเทคโนโลยี 700 ศิลปกรรม/นันทนาการ 800 วรรณคดี 900 ประวัติศาสตร์

ระบบทศนิยมดิวอี้ D.C./D.D.C. การแบ่งครั้งที่ 2 10 หมวดย่อย 300 สังคมวิทยา 310 สถิติ 320 รัฐศาสตร์ 330 เศรษฐศาสตร์ 340 กฎหมาย 350 รัฐประศาสนศาสตร์ 360 สังคมสงเคราะห์ 370 การศึกษา 380 การค้าและการคมนาคม 390 ขนบธรรมเนียมประเพณี คติชนวิทยา

ระบบทศนิยมดิวอี้ D.C./D.D.C. การแบ่งครั้งที่ 3 10 หมู่ย่อย 370 การศึกษา 371 ระบบโรงเรียน 372 การประถมศึกษา 373 การมัธยมศึกษา 374 การศึกษานอกระบบ 375 หลักสูตร 376 การศึกษาสำหรับสตรี 377 โรงเรียนและศาสนา 378 การอุดมศึกษา 379 การศึกษากับรัฐ

ระบบทศนิยมดิวอี้ D.C./D.D.C. การแบ่งครั้งที่ 4 จุดทศนิยม 640 คหกรรมศาสตร์ 641 อาหารและเครื่องดื่ม 641.1 โภชนาการ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน น้ำดื่ม แร่ ธาตุ วิตามิน 641.2 เครื่องดื่มผสมแอลกอฮอล์ สุรา ไวน์ 641.3 อาหารและเครื่องดื่มบริโภค

ระบบทศนิยมดิวอี้ D.C./D.D.C. 641.3 อาหารและเครื่องดื่มบริโภค 641.31 ความรู้สำหรับผู้บริโภค 641.33 อาหารประเภทพืช ผัก 641.36 อาหารประเภทเนื้อสัตว์ 641.37 อาหารประเภท นม เนย

ระบบทศนิยมดิวอี้ D.C./D.D.C. การแบ่งครั้งที่ 4 จุดทศนิยม 790 นันทนาการ 796 กีฬากลางแจ้ง 796.1 กีฬาเบ็ดเตล็ด 796.3 กีฬาที่ใช้ลูกบอล 796.31 แฮนด์บอล 796.323 บาสเกตบอล 796.325 วอลเลย์บอล

เลขเรียกหนังสือ (Call Number) สัญลักษณ์ที่ห้องสมุดกำหนดให้กับหนังสือแต่ละเล่ม ซึ่งประกอบด้วยส่วนสำคัญ ๆ 3 ส่วน คือ เลขหมู่หนังสือ (class number) เลขผู้แต่ง (author number) อักษรตัวแรกชื่อผู้แต่ง เลขประจำตัวผู้แต่ง อักษรชื่อเรื่อง (workmark)

เลขเรียกหนังสือ (Call Number) 1. เลขหมู่หนังสือ เป็นสัญลักษณ์ที่กำหนดขึ้นแทนเนื้อหาสาระของหนังสือ ซึ่งการกำหนดสัญลักษณ์ดังกล่าวอาจจะแตกต่างกันไปตามระบบการจัดหมู่หนังสือ 2. เลขผู้แต่ง เป็นสัญลักษณ์ประกอบด้วยตัวอักษรและตัวเลข ตัวอักษรตัวแรกได้มาจากชื่อผู้แต่งหรือชื่อที่ใช้เป็นรายการหลัก 3. อักษรชื่อเรื่อง เป็นสัญลักษณ์ที่ได้มาจากพยัญชนะตัวแรกของชื่อหนังสือ

เลขเรียกหนังสือ (Call Number) ตัวอย่าง 020 ร214ส 020 คือ เลขหมู่หนังสือระบบทศนิยมดิวอี้ แสดงให้ทราบว่าเป็น หนังสือที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับบรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศ ศาสตร์ ร214 คือ เลขผู้แต่งของ รัถพร ส คือ พยัญชนะตัวแรกของชื่อเรื่อง สารนิเทศและการศึกษาค้นคว้า

เลขเรียกหนังสือ (Call Number) 025.56 เลขหมู่ DS พ172ส เลขผู้แต่ง 568 ม142ป

สัญลักษณ์อื่น ๆ น หรือ Fic นวนิยาย (Fiction) รส หรือ SC หรือ SS เรื่องสั้น (Short Story Collection) อ หรือ R หรือ Ref อ้างอิง (Reference) บ หรือ CL แบบเรียน (Curriculum Laboratory) ล หรือ V เล่มที่ (Volume) ฉ หรือ C ฉบับที่ (Copies)

สัญลักษณ์อื่น ๆ อ R บ 103 510.78 001.4 ก237ส S619C ฉ214ร 025.56 น รส 103 510.78 001.4 ก237ส S619C ฉ214ร 025.56 น รส P172S ป246พ ก432ข V.1 C.5 ล.1 ฉ.2 ล. 1 ฉ.5

เลขเรียกในบัตรรายการ 028 ศรีรัตน์ เจิงกลิ่นจันทร์ ศ173ก การอ่านและการสร้างนิสัยรักการอ่าน / ศรีรัตน์ เจิงกลิ่นจันทร์.-- พิมพ์ครั้งที่ 4.-- กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช, 2542. 181 หน้า ; 24 ซม. ISBN 974-08-4664-5 : 165 บาท 1. หนังสือและการอ่าน. 2. ชื่อเรื่อง.

เลขเรียกในระบบ OPAC

การจัดเรียงหนังสือ 1. เรียงตามลำดับเลขหมู่จากน้อยไปหามาก จากซ้าย ไปขวา จากบนลงล่าง 2. ถ้าเลขหมู่ซ้ำกันจะเรียงตามลำดับเลขผู้แต่ง 3. ถ้าเลขหมู่เหมือนกันเลขผู้แต่งเหมือนกันให้เรียงตามลำดับชื่อเรื่อง

การจัดเรียงหนังสือ 4. ถ้าผู้แต่งคนเดียวกันชื่อเรื่องเดียวกันให้เรียงตามลำดับปีที่พิมพ์ โดยเอาปีล่าสุดเรียงไว้ก่อน 5. ถ้าปีพิมพ์เหมือนกันเรียงตามลำดับเล่มที่ (V) 6. ถ้าเล่มที่เหมือนกันเรียงตามลำดับฉบับที่ (C)

จงเรียงเลขเรียกหนังสือต่อไปนี้ตามหลักเกณฑ์การเรียงหนังสือบนชั้น 1. 495.91 495.91 495.93 495.93 ค436พ ก436ด ณ593ง ถ847ช 2. 789.95 798.98 790.78 789.78 F29A F29C K183F K597E 3. 603.98 603.94 603.94 603.94 ง325ป ญ143ง ง328ฉ ฐ143ศ 4. 239.04 239.04 239.04 239.04 L13O Me489E La498W La598G 5. 106.58 106.58 187.53 187.53 Ap18Ed Ap19E X462Ae X462Ay

การจัดเรียงวารสาร จัดเรียงตามลำดับตัวอักษรของชื่อวารสารจาก ก- ฮ หรือ A-Z เช่น กสิกร การเงินการธนาคาร กุลสตรี ขวัญเรือน คอมพิวเตอร์ คู่แข่ง เคหะการเกษตร

จัดเรียงหนังสือพิมพ์ โดยทั่วไปห้องสมุดจะจัดหนังสือพิมพ์ใส่ไม้หนีบแขวนไว้ที่แท่นวางหนังสือพิมพ์ อาจแยกเป็นฉบับปัจจุบันและฉบับย้อนหลัง 1 วัน

การจัดเรียงจุลสารและกฤตภาค จุลสารและกฤตภาค ไม่สามารถนำไปจัดเรียงได้เช่นเดียวกับหนังสือ โดยทั่วไป ห้องสมุดจะจัดเก็บโดยกำหนดหัวเรื่อง แล้วจัดเรียงไว้ในแฟ้มแขวน เรียงตามลำดับตัวอักษรของหัวเรื่อง เช่น การศึกษา การศึกษา - - การบริหาร การศึกษา - - การปฏิรูป การศึกษา - - การวิจัย การศึกษากับสังคม

การจัดเรียงวัสดุไม่ตีพิมพ์ วัสดุไม่ตีพิมพ์ มีหลายประเภท ห้องสมุดโดยทั่วไปนิยมจัดเก็บโดยแยกประเภท แล้วกำหนดสัญลักษณ์แทนวัสดุแต่ละประเภทแล้วจัดเรียงตามลำดับเลขทะเบียน เวลาต้องการใช้ ผู้ใช้จะเป็นคนเลือกรายการต่าง ๆ จากสมุดทะเบียนรายชื่อแล้วเจ้าหน้าที่ผู้ให้บริการจะเป็นผู้หยิบให้

สัญลักษณ์ที่กำหนดแทนประเภททรัพยากร CT แถบบันทึกเสียงชนิดตลับ Cassette Tape PT แถบบันทึกเสียงชนิดม้วน Phonotape PD แผ่นเสียง Phonodisc VC วีดิทัศน์ Video Cassette Tape CD ซีดี Compact Disc MA แผนที่ Map F ภาพยนตร์ Film MF ไมโครฟิล์ม Microfilm SL สไลด์ Slide

ตัวอย่างการเรียงวัสดุไม่ตีพิมพ์ CT00001 CT00002 CT00003 CT00004 CT00005 CT00006 CT00007 SL00001 SL00002 SL00003 SL00004 SL00005 SL00006 SL00007

แบบฝึกหัด 1 จงบอกตำแหน่งที่ตั้งของวัสดุและการให้บริการของสำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ บริการสืบค้นด้วยคอมพิวเตอร์ บริการจ่ายรับหนังสือทั่วไป ติดต่อขอใช้วารสารล่วงเวลา จุลสาร กฤตภาค บริการหนังสือจอง บริการจองหนังสือทั่วไป บริการโสตทัศนวัสดุ บริการเกี่ยวกับบัตรสมาชิกห้องสมุด แจ้งหนังสือหาย 9. วารสารฉบับปัจจุบัน 10. วารสารล่วงเวลา 11. วารสารเย็บเล่ม 12. ดรรชนีจุลสาร 13. ยืมหนังสือนวนิยาย 14. ดรรชนีกฤตภาค 15. บัตรรายการ 16. หนังสือทั่วไปภาษาไทยหมวด 000-500

17. หนังสือทั่วไปภาษาไทยหมวด 600-900 18. หนังสืออ้างอิงภาษาอังกฤษ 19 17. หนังสือทั่วไปภาษาไทยหมวด 600-900 18. หนังสืออ้างอิงภาษาอังกฤษ 19. หนังสืออ้างอิงภาษาไทย 20. หนังสือวิจัย วิทยานิพนธ์ 21. หนังสือทั่วไปภาษาอังกฤษหมวด 000-900 22. หนังสือหลักสูตร แบบเรียนระดับประถม-มัธยม 23. หนังสือเด็ก 24. โสตทัศนวัสดุ เช่น สไลด์ วิดีโอ 25. หนังสือพิมพ์ฉบับปัจจุบัน 26. หนังสือพิมพ์ที่ล่วงเวลามาแล้วตั้งแต่ 3 วัน 27. หนังสือนวนิยาย

แบบฝึกหัด 2 จงเดินไปหยิบหนังสือที่อยู่ในหมวดหมู่ตามสาขาวิชาของตนเอง ซีรอกซ์ หน้าปกใน และเขียนข้อมูลลงในกระดาษ เลขเรียกหนังสือ ชื่อหนังสือ ชื่อผู้แต่ง ครั้งที่พิมพ์ สถานที่พิมพ์ ปีที่พิมพ์