ระบบมาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล้อม อาจารย์ วรันลักษณ์ ภักดิ์ใจดี

ระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม ผลการประชุม “Earth Summit” ว่าด้วยสิ่งแวดล้อมและการพัฒนาที่กรุงรีโอเดจาเนโร ประเทศบราซิล พ.ศ.2535 (ค.ศ. 1992) ได้มีการกำหนดให้นำหลักการจัดการสิ่งแวดล้อมมาใช้ควบคู่กับการพัฒนา โดยการพัฒนาด้านอุตสาหกรรม ในปี พ.ศ. 2536 องค์การว่าด้วยมาตรฐานสากล (International Organization for Standardization : ISO) ได้ตั้งคณะทำงานด้านเทคนิคที่ 207 (Technical Committee 207 หรือเรียกสั้นๆ ว่า TC207) ปี พ.ศ. 2539 (ค.ศ. 1996) ได้ประกาศ ISO 14000 และ ISO 14004 รวมทั้งได้ประกาศ ISO 14010 ISO 14011 ISO 14012 ฯลฯ

ความเป็นมาของระบบ ISO 14000 องค์กร ISO (International Organization for Standardization) เป็นองค์การระหว่างประเทศ ว่าด้วยการมาตรฐาน BS 5750 ISO 9000 BS 7750 ISO 14000 BS 8800 TIS/OHSAS 18000 ISO 14001 เป็นมาตรฐานที่ไม่ได้บังคับ องค์กรต่างๆ นำระบบไปปฏิบัติด้วยความสมัครใจ

ความเป็นมาของระบบ ISO 14000 ISO (International Organization for Standardization) คณะกรรมการวิชาการคณะ 207 มาตรฐานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม: ISO 14000: 1996, 2004 สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม คณะกรรมการวิชาการคณะที่ 907 พิจารณามาตฐาน ISO 14000

มาตรฐานในกลุ่ม ISO 14000 ISO Standard สาระที่เกี่ยวข้อง ระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม (Environmental Management System ; EMS) ISO 14010 14011 และ 14012 การตรวจติดตามสิ่งแวดล้อม (Environmental auditing ; EA) ISO 14021 14022 14023 14024 14025 และ 14031 ฉลากสิ่งแวดล้อม (Environmental Labeling ; EL) การประเมินผลการดำเนินงานด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Performance Evaluation ; EPE) ISO 14040 14041 14042 และ 14043 การวิเคราะห์วงจรชีวิต (Life-Cycle Assessment ; LCA) ISO 14050 นิยามศัพท์ (Environmental Definition ; ED) ISO 14060 มาตรฐานลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อมของผลิตภัณฑ์ (Environmental Aspect in Products Standard)

ISO 14001: 2004 Environmental Management System

วัตถุประสงค์ของ ISO 14001 คือ เพื่อให้องค์กรมีความตระหนักถึงความสำคัญของการ จัดการสิ่งแวดล้อม เพื่อให้เกิดการพัฒนาสิ่งแวดล้อมควบคู่กับ การพัฒนาธุรกิจ โดยมุ่งเน้นในการป้องกันมลพิษ (Prevention of Pollution) และการปรับปรุงให้ดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง แล้วยัง ช่วยลดภาวะโลกร้อนอีกด้วย!

ISO 14000 : มาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล้อม เกี่ยวกับการตรวจสอบ การจัดการระบบในหน่วยงาน เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ การประเมินผลการดำเนินงานสิ่งแวดล้อม (EPE) ISO 14031 แนวทางการประเมิน ผลการดำเนินการ ด้านสิ่งแวดล้อม ISO 14001 ระบบการจัดการ สิ่งแวดล้อม (EMS) ข้อกำหนดและแนวทางการใช้ การประเมินวงจรผลิตภัณฑ์ (LCA) 14040 หลักการและการดำเนินการ วิธีการจัดทำรายการปัจจัยที่ใช้ในกระบวนการผลิต/บริการและผลที่ได้จากกระบวนการ 14042 ประเมินผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม 14043 ประเมินการปรับปรุงวงจรผลิตภัณฑ์ การตรวจสอบด้านสิ่งแวดล้อม (EA) 14010 แนวทางและหลัก การในการตรวจสอบ สิ่งแวดล้อม 14011-1 แนวทางในการตรวจ สอบระบบการจัด การสิ่งแวดล้อม 14012 ข้อกำหนดคุณสมบัติ ของผู้ตรวจสอบ สิ่งแวดล้อม ฉลากสิ่งแวดล้อม (EL) 14020 หลักการขั้นพื้นฐานเกี่ยวกับการพัฒนาและการใช้ฉลาก สิ่งแวดล้อม 14021 คำนิยามและคำศัพท์เกี่ยวกับการใช้ฉลากผลิตภัณฑ์ ประเภทที่ 2 ในการประกาศคุณสมบัติทางสิ่งแวดล้อม ของผลิตภัณฑ์ 14022 วิธีการในการใช้สัญลักษณ์ของฉลากผลิตภัณฑ์ ประเภทที่ 2 14023 วิธีการตรวจสอบและรับรองผลิตภัณฑ์ที่จะใช้ฉลาก ผลิตภัณฑ์ประเภทที่ 2 14024 แนวทาง หลักการ และข้อกำหนดของวิธีการรับรอง ผลิตภัณฑ์ ที่จะใช้ฉลากผลิตภัณฑ์ประเภทที่ 1 ISO 14004 ระบบการจัดการ สิ่งแวดล้อม (EMS) หลักเกณฑ์และข้อแนะนำ มาตรฐานอื่นๆ ISO / IEC Guide 64 : ข้อแนะนำว่าด้วยประเด็นปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมของมาตรฐานผลิตภัณฑ์

ระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม Environmental Management System ส่วนของระบบการจัดการทั้งหมด รวมถึงโครงสร้างองค์กร การวางแผน ความรับผิดชอบ การปฏิบัติ ขั้นตอน กระบวนการ ทรัพยากรสำหรับดำเนินการให้บรรลุถึงผล การทบทวน และรักษานโยบายด้านสิ่งแวดล้อม เพื่อให้เกิดการปรับปรุงระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม เพื่อให้มีประสิทธิภาพดีขึ้นเรื่อยๆ เป็นไปตามนโยบายในการรักษาสิ่งแวดล้อม ใช้ได้กับองค์กรทุกขนาด

DEMMING CIRCLE (Action) Change Plan Check do

Environmental management system model Continual improvement Environmental Policy Management Review Planning Implementation and operation Checking Environmental management system model

(ป้องกันและควบคุมภาวะมลพิษ) The fundamental principle of ISO 14001 is? (หลักการพื้นฐานของ ISO 14001 คือ) Prevention & Control of Pollution (ป้องกันและควบคุมภาวะมลพิษ) It’s objective is to prevent pollution through implementation of systematic management of activities. (จุดประสงค์ของ ISO 14001 คือ การป้องกันภาวะมลพิษ โดยการนำระบบการจัดการมาใช้ในการดำเนินกิจกรรมต่างๆ Prevention is definitely better than cure. (ป้องกันไว้ก่อนดีกว่าการแก้ไข)

ISO 14001 It has 3 fundamental demands for performance. (มีวัตถุประสงค์หลักสามประการในการดำเนินการ) “ Legal compliance (การปฏิบัติให้เป็นไปตามกฎหมายและข้อกำหนดต่างๆ) “ Continual improvement (การพัฒนาอย่างต่อเนื่อง) “ Meet commitment in the policy (Do of what documented)

ประโยชน์ของระบบ ISO 14001 ลดต้นทุน ผลกระทบทางการค้า ของเสียน้อยลง ใช้ทรัพยากรธรรมชาติ และพลังงานน้อยลง ค่าใช้จ่ายในการแก้ไขปัญหาน้อยลง ค่าใช้จ่ายในการบำบัดน้อยลง ผลกระทบทางการค้า เป็นเงื่อนไขหรือสิทธิพิเศษทางการค้า เพิ่มศักยภาพในการแข่งขัน

ประเทศที่นำเอาระบบ ISO 14000 มาเป็นเงื่อนไขสัญญาซื้อขายสินค้ากับประเทศคู่ค้า สินค้าสิ่งทอ กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ คอมพิวเตอร์ เครื่องใช้ไฟฟ้า ผลิตภัณฑ์ที่ทำจากไม้ EU USA CANADA JAPAN Australia New Zeland

ประโยชน์ของระบบ ISO 14001 ชื่อเสียง และการยอมรับจากสถาบันการเงิน ประกันภัย ผู้ลงทุน เป็นที่ยอมรับของสังคม เป็นที่น่าเชื่อถือของสถาบันการเงินที่ปล่อยกู้ให้โครงการ เป็นที่น่าเชื่อถือ และลดความเสี่ยงของผู้รับประกันภัย ผลกระทบต่อผู้ที่เกี่ยวข้องน้อยลง ลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมต่อชุมชน ลดผลกระทบต่อพนักงานภายในองค์กร สร้างความสัมพันธ์อันดีต่อหน่วยงานราชการ

The ISO Survey 111,162 Certificate issued 138 countries

The ISO Survey 776,608

Environmental Management System 4.4 Implementation and operation ISO 14001:2004 Environmental Management System 4.1 General Requirements 4.2 Policy 4.6 Management review 4.3 Planning 4.3.1 Environmental aspects 4.3.2 Legal and other requirements 4.3.3 Objectives , targets and programme(s) 4.5 Checking 4.5.1 Monitoring and measurement 4.5.2 Evaluation of compliance 4.5.3 Nonconformity,corrective action and preventive action 4.5.4 Control of records 4.5.5 Internal audit 4.4 Implementation and operation 4.4.1 Resources, roles, responsibility and authority 4.4.2 Competence, training and awareness 4.4.3 Communication 4.4.4 Documentation 4.4.5 Control of documents 4.4.6 Operational control 4.4.7 Emergency preparedness and response

ขั้นตอนการดำเนินการจัดระบบ ISO 14001 ความมุ่งมั่นโดยผู้บริหารสูงสุด วิเคราะห์ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม ข้อกฎหมายและกฎระเบียบ นโยบาย การปรับปรุงอยู่เสมอ การป้องกันมลพิษ วัตถุประสงค์ เป้าหมาย แผนงาน / โครงการ เพื่อบรรลุตามวัตถุประสงค์/เป้าหมาย (ต่อ)

หน้าที่ความรับผิดชอบ การอบรม , การสื่อสาร ควบคุมกระบวนการ (ต่อ) บทบาท หน้าที่ความรับผิดชอบ การอบรม , การสื่อสาร ควบคุมกระบวนการ การเตรียมพร้อมและตอบสนอง เหตุการณ์ฉุกเฉิน ระบบเอกสาร การควบคุมเอกสาร บันทึก การตรวจสอบ การวัดผล ข้อบกพร่อง การแก้ไข , ป้องกัน การตรวจสอบระบบ การทบทวนโดยฝ่ายบริหาร

นโยบายสิ่งแวดล้อม(Environmental Policy) นโยบายสิ่งแวดล้อม คือ แถลงการณ์ที่องค์กรแจ้งเจตนารมณ์และหลักการในการดำเนินการด้านสิ่งแวดล้อมของตน

สิ่งที่ต้อง ดำเนินการ กฎหมายสิ่งแวดล้อม พิจารณาลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อมที่สำคัญ นโยบายสิ่งแวดล้อม กำหนดวัตถุประสงค์และเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อม สิ่งที่ต้อง ดำเนินการ กำหนดแผนงานการจัดการสิ่งแวดล้อม ควบคุมลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อม ติดตาม และประเมินผล

ลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อม น้ำเสีย อากาศเสีย ของเสีย เสียง กลิ่น วัตถุดิบ พลังงาน ทรัพยากร สารเคมี กิจกรรม ผลิตภัณฑ์ บริการ

Input Activity Output

การควบคุมปัญหาสิ่งแวดล้อม จำแนกกิจกรรมที่จำเป็นต้องมีการควบคุมการปฏิบัติงาน กำหนดขั้นตอนและวิธีปฏิบัติงาน สื่อสารขั้นตอนและวิธีปฏิบัติงานที่ถูกต้อง ตรวจติดตามและให้คำแนะนำ

มลพิษทางน้ำ มลพิษทางอากาศ

การปนเปื้อนของดิน ของเสีย

การใช้พลังงาน และทรัพยากร

ข้อกำหนดต่างๆของ ISO 14001 1. ขอบเขต 3.6 ประเด็นปัญหาสิ่งแวดล้อม 2. เอกสารอ้างอิง 3. นิยามศัพท์ 53.1 ผู้ตรวจประเมิน 53.2 การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง 53.3 การแก้ไข 53.4 เอกสาร 53.5 สิ่งแวดล้อม 3.6 ประเด็นปัญหาสิ่งแวดล้อม 3.7 ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม 3.8 ระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม 3.9 วัตถุประสงค์ด้านสิ่งแวดล้อม 3.10 ผลการดำเนินงานด้านสิ่งแวดล้อม 3.11 นโยบายด้านสิ่งแวดล้อม 3.12 เป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อม 3.13 ผู้มีส่วนร่วม

ข้อกำหนดต่างๆของ ISO 14001 4. ข้อกำหนดระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม 4.1 ข้อกำหนดทั่วไป 4.2 นโยบายด้านสิ่งแวดล้อม 4.3 การวางแผน 4.3.1 ประเด็นปัญหาสิ่งแวดล้อม 4.3.2 กฎหมายและข้อกำหนด 4.3.3 วัตถุประสงค์ เป้าหมาย และแผนดำเนินงาน 4.4 การนำไปปฏิบัติและการดำเนินงาน 3.14 การประเมินภายใน 53.15 ความไม่เป็นไปตามข้อกำหนด 53.16 องค์กร 53.17 การป้องกัน 53.18 การป้องกันมลพิษ 53.19 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 53.20 บันทึก

ข้อกำหนดต่างๆของ ISO 14001 4.4.1 ทรัพยากร บทบาท หน้าที่ และอำนาจ 4.4.2 ความสามารถ การฝึกอบรมและ จิตสำนึก 4.4.3 การสื่อสาร 4.4.4 เอกสาร 4.4.5 การควบคุมเอกสาร 4.4.6 การควบคุมการดำเนินงาน 4.4.7 การพร้อมรับและการตอบสนองเหตุ ฉุกเฉิน 4.5 การตรวจสอบ 4.5.1 การเฝ้าตรวจและการวัด 4.5.2 การประเมินความสอดคล้อง 4.5.3 ความไม่เป็นไปตามข้อกำหนด การแก้ไข และการป้องกัน 4.5.5 การตรวจประเมินภายใน 4.6 การทบทวนโดยผู้บริหาร

แบบฝึกหัดที่ 3 จงเขียนวงจรพื้นฐานของการจัดทำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมตามมาตรฐานสากล ISO 14001 : 2004 PDCA หมายถึงอะไร อธิบาย ทำไมจึงต้องมีการปรับปรุงอย่างต่อเนื่องสำหรับระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมขององค์กร วัตถุประสงค์หลักของการดำเนินการ ISO 14001 คืออะไรอธิบาย ประโยชน์ของระบบ ISO 14001 มีอะไรบ้างอธิบาย