รองศาสตราจารย์ ดร.สุดารัตน์ สิทธิสมบัติ ภยันตรายของทรวงอก รองศาสตราจารย์ ดร.สุดารัตน์ สิทธิสมบัติ

ภยันตรายของทรวงอก ภาวะที่ผนังทรวงอกและ/หรืออวัยวะภายในทรวงอก เช่น หัวใจ ปอด หลอดเลือด หลอดลม หลอดอาหาร และกระบังลม ได้รับบาดเจ็บจากแรงภายนอกมากระทำ

ภยันตรายของทรวงอก: มี 2 แบบ 1.แบบที่มีรูทะลุจากภายนอกเข้าไปในทรวง [penetrating   หรือ open-chest  trauma] 2. แบบที่ไม่มีรูทะลุสู่ทรวงอก  เรียกว่า non  penetrating  หรือ  close-chest trauma

ภยันตรายของทรวงอก 1.แบบที่มีรูทะลุจากภายนอกเข้าไปในทรวง เช่น ถูกยิง ถูกแทง วัตถุอื่น ๆ ทะลุเข้าไป   เป็นอันตรายรุนแรงได้เนื่องจาก ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความดันภายในทรวงอก

ภยันตรายของทรวงอก 2.แบบที่ไม่มีรูทะลุสู่ทรวงอก 2.แบบที่ไม่มีรูทะลุสู่ทรวงอก   อุบัติเหตุบนท้องถนนทำให้เกิดภยันตรายประเภทนี้มากที่สุด เช่น ถูกพวงมาลัยกระแทกหน้าอก

ภยันตรายของทรวงอก ผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายทรวงอกทุกรายควรได้รับการตรวจอย่างละเอียดจากแพทย์ให้เร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้

ความผิดปกติที่พบบ่อยใน ผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายทรวงอกมักเกิด

Pneumothorax ภาวะที่มีลมอยู่ในช่องเยื่อหุ้มปอด อาจเกิดจาก มีรูทะลุผนังทรวงอกทำให้อากาศผ่านเข้าไปในช่องเยื่อหุ้มปอดโดยตรง หรือ กระดูกซี่โครงหักทิ่มแทงเนื้อปอดทำให้ ฉีกขาด เกิดลมรั่วเข้าไปในเยื่อหุ้มปอดได้

Pneumothorax แบ่งเป็น 3 ชนิด 1. Open Pneumothorax เป็นภาวะที่มีลมในช่องเยื่อหุ้มปอด จากการ มีรูหรือทางติดต่อภายในทรวงอกกับบรรยากาศภายนอก  

Pneumothorax แบ่งเป็น 3 ชนิด 2. Closed Pneumothorax เป็นภาวะที่มีลมอยู่ในช่องเยื่อหุ้มปอด โดยไม่มีทางติดต่อกับบรรยากาศภายนอก หรือไม่มีรูทะลุเข้าไปในทรวงอก  

Pneumothorax แบ่งเป็น 3 ชนิด 3. Tension Pneumothorax เป็นภาวะที่มีลมในช่องเยื่อหุ้มปอด  โดยมีรูทะลุสู่ภายนอกทรวงอก โดย ลมจะเข้าไปสู่ช่องเยื่อหุ้มปอดขณะหายใจเข้า แต่ในขณะที่หายใจออกลมไม่สามารถออกสู่ภายนอกได้    

Pneumothorax แบ่งเป็น 3 ชนิด 3. Tension Pneumothorax (ต่อ)   ทำให้มีลมในช่องเยื่อหุ้มปอดมากขึ้นเรื่อยๆ ลมจะเบียดปอดข้างนั้นทำให้ปอดแฟบ และกดปอดด้านตรงข้ามทำให้ปอดไม่สามารถขยายตัวเต็มที่ การแลกเปลี่ยนอากาศทำได้ไม่ดี เป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้  

Pneumothorax แบ่งเป็น 3 ชนิด 3. Tension Pneumothorax (ต่อ)   ความรุนแรงจะขึ้นกับปริมาณอากาศที่เข้าไปในช่องเยื่อหุ้มปอด

Hemothorax   มีเลือดในช่องเยื่อหุ้มปอด  พบบ่อยในผู้ป่วยที่ได้รับอุบัติเหตุ   

ผู้ป่วยที่ได้รับอุบัติเหตุ อาจมีทั้งลมและเลือดในช่องเยื่อหุ้มปอด Hemothorax   ผู้ป่วยที่ได้รับอุบัติเหตุ    อาจมีทั้งลมและเลือดในช่องเยื่อหุ้มปอด

อาการ/อาการแสดงของ ผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก

อาการ/อาการแสดง ลักษณะการหายใจผิดปกติ หลอดลมเอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง หายใจขัด หายใจลำบาก หายใจเหนื่อย ซี่โครงบาน ปีกจมูกบาน เสียงหายใจผิดปกติ หลอดลมเอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง ทรวงอกสองข้างขยายไม่เท่ากัน สีผิวซีด เขียว หรือสีชมพู มีรอยบาดแผลที่ทรวงอก รอยถูกกระแทก/สิ่งแปลกปลอม วิตกกังวลและกลัว ปวด

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก 1. ลักษณะการหายใจ : สิ่งแรกที่ต้องประเมิน หายใจขัด หายใจลำบาก หายใจเหนื่อย ซี่โครงบาน ปีกจมูกบาน อัตราการหายใจเร็วหรือช้ากว่าปกติ สีผิวซีด เขียว หรือสีชมพู   ฟังเสียงหายใจผิดปกติหรือไม่

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก 2. ลักษณะภายนอกของทรวงอก:สังเกตว่ามีบาดแผลต่าง ๆ เช่น   รอยกระสุน รอยมีด สะเก็ดระเบิด รอยถูกกระแทก/สิ่งแปลกปลอมอื่น เช่น เศษกระจก หรือโลหะ

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก หากพบว่ามีรูทะลุระหว่างภายนอกและภายในทรวงอก ให้รีบใช้ผ้ากอซ หรือ vaseline gauze ปิดไว้ให้แน่น

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก ถ้ามีสิ่งแปลกปลอมบริเวณทรวงอก เช่น มีด ไม้ เศษกระจก และอื่น ๆ ห้ามดึงออกเด็ดขาด เพื่อป้องกันไม่ให้อากาศจากภายนอกเข้าสู่ทรวงอก กดปอด  หัวใจและอวัยวะสำคัญ

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก สังเกตว่า ทรวงอกสองข้างขยายเท่ากันหรือไม่ หลอดลมเอียงไปด้านใดด้านหนึ่งหรือไม่ ถ้าพบรายงาน Incharge ทันที

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก 3. การหายใจไม่มีประสิทธิภาพ   ควรให้ absolute bed rest ดูแลให้ได้รับออกซิเจนจนกระทั่ง วินิจฉัยได้แน่ชัด หรือ ได้รับการรักษาจนแน่ใจว่า ไม่มีอาการ/อาการแสดงของการขาดออกซิเจน

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก ถ้ามีลมหรือเลือดอยู่ในช่องเยื่อหุ้มปอด แพทย์จะต้องรีบเจาะปอด (thoracentesis) ใส่ท่อระบายทรวงอกทันที

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก ผู้ป่วยบางรายอาจผ่าตัดเพื่อซ่อมแซมส่วนที่ได้รับอันตราย ผู้ป่วยเหล่านี้ควรจะได้รับการดูแลและสังเกตการหายใจอย่างใกล้ชิดจนกระทั่งการหายใจเป็นปกติ

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก 4. ความวิตกกังวลและความกลัว ผู้ที่รู้สึกตัวดีมักมีอาการกลัว/วิตกกังวล ควรอยู่เป็นเพื่อน/ให้กำลังใจ ด้วยท่าทีที่สงบจนการหายใจลำบากทุเลาลง ควรอธิบายให้ผู้ป่วยทราบก่อนให้การรักษาพยาบาลทุกครั้งเพื่อลดความเครียด

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก 5. ดูแลเพื่อบรรเทาความเจ็บปวด แพทย์มักให้ยาพวก narcotic:ซึ่งกดการหายใจ   ก่อนให้ยาควรตรวจนับอัตราการหายใจ  และ ตรวจซ้ำหลังการให้ยาไปแล้ว 15-30 นาที รายงาน Incharge หากอาการปวดไม่ทุเลาภายหลังให้ยา

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับภยันตรายของทรวงอก 5. ดูแลเพื่อบรรเทาความเจ็บปวด ถ้าจำเป็นต้องเคลื่อนย้ายผู้ป่วย ควรประคองร่างกายส่วนบนให้เรียบร้อย เคลื่อนย้ายด้วยความระมัดระวัง ไม่รีบเร่งจนเกิดเหตุ