พ.ญ. ภาวินี ด้วงเงิน สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข โรคไข้สมองอักเสบ พ.ญ. ภาวินี ด้วงเงิน สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข

ไข้สมองอักเสบ เป็นโรคที่มีเกิดมาจากการอักเสบของเนื้อสมอง ไวรัสเป็นสาเหตุที่พบบ่อย และสำคัญ ปัจจุบันพบว่ามีเชื้อไวรัสที่เป็นสาเหตุของโรคไข้สมองอักเสบมากกว่า 100 สายพันธุ์ทั่วโลก อาการและอาการแสดง ไข้ ปวดศีรษะรุนแรง พฤติกรรมเปลี่ยนแปลง ความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง เช่น ซึมลง Focal neurologic deficits Seizures

เชื้อไวรัสที่เป็นสาเหตุของโรคไข้สมองอักเสบ Herpes viruses – HSV-1, HSV-2, varicella zoster virus, cytomegalovirus, Epstein-Barr virus, human herpes virus 6 Adenoviruses Influenza A Enteroviruses, poliovirus Measles, mumps, and rubella viruses Rabies Arboviruses – examples: Japanese encephalitis; St. Louis encephalitis virus; West Nile encephalitis virus; Eastern, Western and Venzuelan equine encephalitis virus; tick borne encephalitis virus Bunyaviruses – examples: La Crosse strain of California virus Reoviruses – example: Colorado tick fever virus Arenaviruses – example: lymphocytic choriomeningitis virus Nipah virus

การตรวจทางห้องปฏิบัติการ Viral encephalitis; เบื้องต้น - CSF profile: WBC 5-1000 / mm. Cell count: พบ lymphocyte มาก - CSF sugar ≥ 50 mg/dl, CSF sugar/blood sugar ≥ 0.5 เท่า - CBC มักจะพบเม็ดเลือดขาวต่ำ และมี lymphocyte เด่น ยืนยัน ตัวอย่างที่ใช้ตรวจเพื่อยืนยันการวินิจฉัยคือ CSF, เนื้อสมอง หรือ ซีรัม วิธีการขึ้นกับชนิดของเชื้อ

http://www.cdc.gov/ncidod/dvbid/arbor/worldist.pdf

Encephalitis outbreak world wide West Nile encephalitis in New York (1999; 56 confirm cases/ 7 death), Russia (1999; 84 confirm cases/ 40 death). Nipah virus outbreak in Malaysia ( Sep 1998-May 1999; 265 cases/ 105 death). Japanese encephalitis outbreak in Uttar Pradesh, India in 2005; 1,145 cases/ 296 death.

Japanese Encephalitis

Japanese Encephalitis Flavivirus related to St. Louis encephalitis Most important cause of arboviral encephalitis worldwide, with over 45,000 cases reported annually Effected most in children Transmitted by culex mosquito, which breeds in rice fields Mosquitoes become infected by feeding on domestic pigs and wild birds infected with Japanese encephalitis virus. Infected mosquitoes transmit virus to humans and animals during the feeding process. Incubation period: 5-15 days.

http://www.cdc.gov/ncidod/dvbid/arbor/schemat.pdf

Distribution of Japanese Encephalitis in Asia, 1970-1998

โรค/กลุ่มโรคที่มีความสำคัญสูง Atypical pneumonia suspected SARS Severe diarrhea. Encephalitis Meningococcal meningitis 24 hr Acute severely ill or death of unknown infection. Food poisoning outbreak Cluster of diseases with unknown etiology โปลิโอ - AFP โปลิโอ - AFP Anthrax AEFI: รุนแรง หรือ ตาย บาดทะยักในทารกแรกเกิด คอตีบ พิษสุนัขบ้า DHF หัด ไอกรน Hand foot mouth Leptospirosis บิด(Dysentery) Admitted pneumonia Influenza Weekly

Encephalitis morbidity and mortality, Thailand 1976-2005

Japanese B Encephalitis morbidity and mortality, Thailand 1976-2005

Encephalitis and Japanese Encephalitis situation by Province 2006 Top Ten Leading Rate Encephalitis and Japanese Encephalitis situation by Province 2006 Encephalitis Japanese Encephalitis

อัตราป่วยของโรค Encephalitis unspecified (ต่อ แสนประชากร) จำแนกตามกลุ่มอายุ ปี พ.ศ. 2545 - 2549

อัตราป่วยของโรค Japanese Encephalitis B (ต่อ แสนประชากร) จำแนกตามกลุ่มอายุ ปี พ.ศ. 2545 - 2549

การสอบสวนโรค ยืนยันการวินิจฉัย และหาเชื้อสาเหตุของการเกิดโรค สอบสวนโรคเฉพาะราย ประวัติอาการ อาการแสดง ประวัติเสี่ยงต่างๆ เช่น อาชีพ ประวัติเดินทาง ประวัติการสัมผัส (การกิน หรือการสัมผัสสัตว์) ค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติม ในชุมชน และในโรงพยาบาล (โดยอาการดูข้อมูลย้อนหลังของผู้ป่วยที่มีอาการไข้สมองอักเสบ หรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ) สอบสวนประวัติการเลี้ยงและการตายของสัตว์ในบ้านผู้ป่วย หรือในชุมชน สำรวจสิ่งแวดล้อม ในบ้านผู้ป่วย และสภาพแวดล้อมในชุมชนโดยรอบ เก็บตัวอย่างกรณีพบผู้ป่วยรายใหม่ Vaccine coverage ในพื้นที่

การควบคุมและป้องกันโรค ควบคุมโรค พ่นหมอกควันเพื่อลดปริมาณยุงในกรณีที่มีการระบาด ในกรณีที่ยังไม่ทราบการวินิจฉัยแน่ชัด หรือสงสัยเชื้อสาเหตุอื่น เช่น จากเชื้อ Enterovirus ควรมีมาตรการป้องกันการติดเชื้อจากระบบทางเดินอาหาร จนกว่าจะได้รับการวินิจฉัยว่าไม่ใช่ Enterovirus การป้องกันโรค ป้องกันโรค ให้ความรู้เรื่องแก่ประชาชนเกี่ยวกับโรค การติดต่อ การป้องกัน (ยุงกัด หรือพื้นที่ที่มีการเลี้ยงแหล่งเพาะพันธุ์โรคควรมีการดูแลเป็นพิเศษ) ทำลายแหล่งเพาะพันธุ์โรค

Major Arboviruses That Cause Encephalitis Flaviviridae Japanese encephalitis St. Louis encephalitis West Nile Togaviridae Eastern equine encephalitis Western equine encephalitis Bunyaviridae La Crosse encephalitis

สถานการณ์โรคไข้หวัดนก

Human Avian influenza situation world wide 2003 -2007, status at Jun 15,2007

Human Avian influenza situation in world wide 1 Jan 2007 - Jun 15,2007

Avian influenza situation in poultry and wild birds, 2003 - 2007

Avian influenza situation among poultry and wild birds, 1 Jan – 18 Jun, 2007

Description of Human AI cases, Thailand (25 cases) Rapid Test for Flu A in confirmed H5 human cases: 1 of 17 tested case was positive Oseltamivir treatment: 14 of 25 cases were given, 5 of them survived. Started median: 7.5 days after onset (1-28 days) Survivors: 6 days after onset (3-9 days) Non-survivors: 7.5 days after onset (1-28 days)

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการป่วยใน 25 ราย สัมผัสไก่ที่ตายโดยตรง 15 ราย ชำแหละไก่ที่ป่วย ดูดเสลดไก่ อยู่ในหมู่บ้านที่มีประวัติสัตว์ปีกตาย 23 ราย (ไก่ชน ไก่บ้าน ตาย) 1 ราย (เป็ดตาย) ไม่ได้สัมผัสกับสัตว์ป่วย 9 ราย แต่สัมผัสกับขี้ไก่ที่ปนเปื้อนบนดิน 25 ราย (12 ราย เป็นเด็กต่ำกว่า 15 ปี) ไม่ได้อยู่ในหมู่บ้านที่มีสัตว์ปีกตาย 1 ราย กลับไปดูแลลูกที่ป่วยหนัก

History of Japanese Encephalitis 1800s – recognized in Japan 1924 – Japan epidemic. 6125 cases, 3797 deaths 1935 – virus isolated in brain of Japanese patient who died of encephalitis 1938 – virus isolated from Culex mosquitoes in Japan 1948 – Japan outbreak 1949 – Korea outbreak 1966 – China outbreak Today – extremely prevalent in South East Asia. 30,000-50,000 cases reported each year.