การหาอัตราการหมุนของดวงอาทิตย โดยใช้ข้อมูลจาก SOHO
การหาอัตราการหมุนของดวงอาทิตย์ ผู้ที่สังเกตพบการหมุนของดวงอาทิตย์เป็นครั้งแรกก็คือกาลิเลโอ ในปี 1611 กาลิเลโอได้ใช้กล้องโทรทรรศน์สังเกตพบจุดบนดวงอาทิตย์ และพบว่าจุดนั้นมีการเคลื่อนที่ เปลี่ยนรูปร่างไป ตามการหมุนของดวงอาทิตย์ ทุกวันนี้เราทราบกันแล้วว่า จุดบนดวงอาทิตย์ (Sunspots) เกิดจากการบิดเบี้ยวของสนามแม่เหล็กบนดวงอาทิตย์ การติดตาม และศึกษาการเคลื่อนที่ของจุดบนดวงอาทิตย์จะทำให้เราทราบถึงอัตราการหมุนของดวงอาทิตย์ที่ละติจูดต่างๆ ได้
วัสดุอุปกรณ์ 1) แผ่นใสพิมพ์ตารางพิกัด (ดาวน์โหลดไฟล์) 2) ภาพดวงอาทิตย์จาก SOHO หากไม่สามารถ ทำการศึกษาวัน ก่อนหน้าได้ (ดาวน์โหลดได้ไฟล์) เริ่มต้น 1) พิมพ์ตารางพิกัดดวงอาทิตย์ลงบนแผ่นใส 2) พิมพ์ภาพถ่ายดวงอาทิตย์จาก SOHO
ตัวอย่างตารางข้อมูล Date A B C June 22 -60 -- June 23 -45 -58 June 24 -30 -33 June 25 -18 -23 -20 June 26 -12 -13 June 27 8 -7 4 June 28 23 5 17 June 29 33 30 June 30 43 38 July 01 55 42 53 July 02 65 56 July 03 70
วิเคราะห์ผล พิจารณา การเคลื่อนที่ของแต่ละจุดในแต่ละวัน Date A องศา June 22 -60 June 23 -45 -60-(-45) =15 June 24 -30 -45-(-30) =15 June 25 -18 -30-(-18) =12 June 26 -12 -18-(-12) = 6 June 27 8 -12-8 =19 June 28 23 23-8 = 15 June 29 33 33-23 =10 June 30 43 43-33=10 July 01 55 55-43 = 12 July 02 65 65-55 = 10 July 03 -- เฉี่ยเท่ากับ 11
วิเคราะห์ผล คำนวณหาอัตราการหมุนรอบตัวเองของอาทิตย์ จุดบนดวงอาทิตย์เคลื่อนได้เท่ากับ 11 องศา ใช้เวลา 1 วัน ถ้าจุดบนดวงอาทิตย์เคลื่อนได้เท่ากับ 360 องศา ใช้เวลา 360/11 = 32.7 วัน จากข้อมูล ดวงอาทิตย์หมุนรอบตัวเองใช้เวลา ~33 วัน
คำถาม 1) จุดบนดวงอาทิตย์แต่ละจุด A B และ C เคลื่อนที่ในอัตราเดียวกันหรือไม่ 2) จุดบนดวงอาทิตย์มีลักษณะรูปร่างของจุดเหมือนกันหรือไม่
ดวงอาทิตย์ใช้เวลาหมุนรอบตัวเองนานเท่าใด การหมุนรอบตัวเองของดวงอาทิตย์ ณ บริเวณสูตรศูนย์ ใช้เวลา 27 วัน แต่เนื่องจากดวงอาทิตย์เป็นก้อนแก๊ส ดังนั้นอัตราการหมุนแต่ละบริเวณอัตราการหมุนไม่เท่ากัน โดยที่บริเวณขั้วมีอัตรามีหมุนรอบตัวเองประมาณ 35 วัน