การอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาวิทยากรแกนนำ เพื่อพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. รุ่นที่ 4 ศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ

วัตถุประสงค์ของการอบรม 1. เพื่ออธิบายถึงกระบวนการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรมตามแนวคิดของศูนย์โรงเรียนคุณธรรมมูลนิธิยุวสถิรคุณ (มยส.) 1.1 สาระคุณธรรมและจริยธรรม 1.2 การกำหนดคุณธรรมอัตลักษณ์ 1.3 การสร้างความดีด้วยโครงงานคุณธรรม 2. เพื่อเป็นวิทยากรของโรงเรียนคุณธรรม สังกัด สพฐ.

กิจกรรม “ความเข้าใจเรื่องคุณธรรมและจริยธรรม”

คุณธรรมและจริยธรรม...ต่างกันอย่างไร ? ความมีวินัย คุณธรรม นักเรียนเข้าแถวเป็นระเบียบ จริยธรรม คุณธรรม ความขยัน / ความรับผิดชอบ นักเรียน ล้างชามทุกวัน จริยธรรม

นักเรียนช่วยกันทำความสะอาดโรงเรียนหรือสาธารณประโยชน์ คุณธรรม ความรับผิดชอบ/ จิตอาสา จริยธรรม นักเรียนช่วยกันทำความสะอาดโรงเรียนหรือสาธารณประโยชน์ คุณธรรม ความเมตตากรุณา จริยธรรม นักเรียนพายายข้ามถนน

คุณธรรม จริยธรรม ความดี ความถูกต้อง ที่ปลูกฝังขึ้นในจิตใจ ความมีวินัย พฤติกรรมที่แสดงออกเชิงบวก ปฏิบัติจนเป็นนิสัย เป็นสิ่งที่ผู้อื่นและสังคมยอมรับ ความดี ความถูกต้อง ที่ปลูกฝังขึ้นในจิตใจ นักเรียนเข้าแถวเป็นระเบียบ นักเรียนล้างชามทุกวัน นักเรียนช่วยกันทำความสะอาด นักเรียนจูงคนชราข้ามถนน ความมีวินัย ความรับผิดชอบ จิตอาสา ความเมตตากรุณา

ใบงานที่ 1 ทดสอบความเข้าใจคุณธรรมจริยธรรม

ใบงานที่ 2 วิเคราะห์คุณธรรมจริยธรรมจากสื่อวีดิทัศน์

กรณีศึกษา “ ลูกซักผ้าที่แม่บอกหรือยัง” แม่ตะโกนถาม “เรียบร้อยแล้วครับ” ชาติชายตอบแม่ในขณะที่กำลังนั่งทำการบ้าน “ ดีล่ะลูก เดี๋ยวแม่จะไปตลาด ถ้าลูกทำการบ้านเสร็จแล้ว กวาดบ้าน ถูบ้านด้วยนะลูก” แม่บอกแล้วก็ไปตลาด เมื่อชาติชายทำการบ้านเสร็จแล้วก็รีบกวาดบ้าน ถูบ้านตามที่แม่ได้กำชับไว้ “แม่...ไปโดนอะไรมาครับ เลือดที่เข่าโชกเลยครับ” จากนั้นชาติชายก็นำยามาใส่ให้แม่ “ แม่แสบร้อนไหมครับ ทนนิดนึงนะครับ” ชาติชายถามแม่ด้วยน้ำเสียงที่ห่วงใย จากกรณีศึกษาดังกล่าว ท่านคิดว่า นายชาติชายได้แสดงออกจริยธรรมในเรื่องใดบ้างและเกิดจากคุณธรรมใด ท่

การค้นหาคุณธรรมอัตลักษณ์ 1.ค้นหาปัญหา 2.ค้นหาสาเหตุของปัญหา 3.กำหนดพฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก 4.กำหนดคุณธรรมในการแก้ปัญหา 5.กำหนดคุณธรรมเป้าหมาย 6.จัดทำตารางคุณธรรม อัตลักษณ์

ใบงานที่ 3 เรื่อง การค้นหาปัญหาที่สำคัญ สมาธิ ปัญญา ปัญหาที่สำคัญ/ต้องการแก้ไขเร่งด่วน/ผลกระทบต่อความศรัทธาและภาพลักษณ์ขององค์กร

ใบงานที่ 4 เรื่อง ปัญหาของกลุ่ม-สาเหตุ-พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก-คุณธรรม

ตัวอย่างปัญหาที่ระบุสาเหตุไม่ถูกต้อง สาเหตุ (ไม่ใช่สาเหตุที่แท้จริง) 1. นักเรียนเข้าแถวไม่เป็นระเบียบ 1.1 นักเรียนคุยในขณะเข้าแถว 1.2 เล่นหยอกล้อในแถว 2. นักเรียนไม่มีมารยาท 2.1 พูดจาก้าวร้าวครูบาอาจารย์ 2.2 คุยกันในที่ประชุมและในเวลาเรียน 2.3 นักเรียนขาดการไหว้ครูบาอาจารย์

ตัวอย่างปัญหาที่ระบุสาเหตุไม่ถูกต้อง สาเหตุ (ไม่ใช่สาเหตุที่แท้จริง) 3. นักเรียนไม่เข้าเรียน นักเรียนโดดเรียน 4. นักเรียนลอกการบ้าน ขาดคุณธรรมประจำใจ 5. ปัญหานักเรียนมาสาย 1.1ตื่นสายเพราะเล่นเกม 1.2ตื่นสายเพราะช่วยผู้ปกครองขายของตอนกลางคืน

หาสาเหตุของปัญหา ระดมสมองหาสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา สาเหตุต้องสอดคล้องกับปัญหา สาเหตุอาจเกิดจากปัจจัยภายใน (สถานศึกษา) และหรือปัจจัยภายนอก (ชุมชน) 1. สมาชิกแต่ละคนเสนอสาเหตุของแต่ละปัญหา ข้อพึงระวัง อย่า นึกคิด/จินตนาการ/คาดเดาไปเอง อย่า คิดว่าปัญหาเดียวกัน สาเหตุต้อง เหมือนกันเสมอ อย่า คิดว่า 1 ปัญหาต้องเกิดจาก 1 สาเหตุ 2. ร่วมกันวิเคราะห์หาสาเหตุที่แท้จริงของแต่ปัญหา

ปัญหา : นักเรียนสูบบุหรี่ในสถานศึกษา กรณีศึกษา สาเหตุ 1. เพื่อนชักชวนจึงสูบตามเพื่อน 2. มีค่านิยมที่ผิดๆ คิดว่าเท่ห์ วิธีที่ 1 พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก (กรณีที่1) 1. รู้จักการปฏิเสธการชักชวนให้สูบบุหรี่ 2. ปฏิบัติตามกฎระเบียบของสถานศึกษา วิธีที่ 2 พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก (กรณีที่2) นักเรียนไม่สูบบุหรี่ทั้งในและนอกสถานศึกษา คุณธรรมที่ใช้ในการแก้ปัญหา : ความอดทน , ความพอเพียง , ความมีวินัย

ใบงานที่ 4 เรื่อง ปัญหาของกลุ่ม-สาเหตุ-พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก-คุณธรรม ปัญหาที่สำคัญ/ต้องการแก้ไขเร่งด่วน/ผลกระทบต่อความศรัทธาและภาพลักษณ์ของวิทยาลัย

ใบงานที่ 5 เรื่อง ตารางคุณธรรมอัตลักษณ์

พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก คุณธรรมอัตลักษณ์ คุณธรรมเป้าหมาย พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก คุณธรรมที่ทุกคนร่วมกันกำหนดขึ้น จากการคิดวิเคราะห์เพื่อใช้แก้ปัญหาและสร้างสรรค์สิ่งดีๆ ให้เกิดขึ้นในโรงเรียน เช่น ความรับผิดชอบ จิตอาสา ความขยันหมั่นเพียร คุณธรรมเป้าหมาย พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก (จริยธรรม) พฤติกรรมที่ดี ที่ต้องการให้เกิดขึ้นในโรงเรียน เช่น นักเรียนทำเวรประจำวัน นักเรียนสอนการบ้านเพื่อน ครูเข้าสอนตรงเวลา

ตัวอย่าง ตารางคุณธรรมอัตลักษณ์ พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก คุณธรรมเป้าหมาย พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก ผู้บริหาร ครู นักเรียน ความซื่อสัตย์ ซื้อ - จ้างโปร่งใส ไม่เบียดเบียน เวลาราชการ -ไม่ลอกการบ้าน ความรับผิดชอบ ตรงต่อเวลา - เอาใจใส่การสอน - ส่งงานตาม กำหนดเวลา - ตั้งใจเรียน - ทำความสะอาด บริเวณที่ได้รับ มอบหมาย ความพอเพียง - ใช้จ่ายประหยัด

ใบงานที่ 6 เรื่อง การสร้างความดีด้วยโครงงานคุณธรรม

กิจกรรม “การสร้างความดีด้วยโครงงานคุณธรรม” 1.การวิเคราะห์ปัญหาและเลือกปัญหา (พฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์) สำรวจและสังเกตปัญหา ที่คิดว่าเป็นปัญหาที่สำคัญภายในโรงเรียน / ปัญหาที่จำเป็นต้องการแก้ไขเร่งด่วน / ปัญหาที่จะส่งผลกระทบต่อโรงเรียนมากที่สุด / กระทบต่อความศรัทธาและภาพพจน์ของโรงเรียน ใบงานที่ 4 การค้นหาปัญหา สาเหตุ พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก และคุณธรรมเป้าหมาย จัดลำดับ และเลือกปัญหาที่สำคัญที่สุด 1 ปัญหา เช่น นักเรียนสูบบุหรี่ในโรงเรียน

2.หาสาเหตุของปัญหา ระดมสมองหาสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา สาเหตุต้องสอดคล้องกับปัญหา สาเหตุอาจเกิดจากปัจจัยภายใน (สถานศึกษา) และ/หรือปัจจัยภายนอก (ชุมชน) 1. สมาชิกแต่ละคนเสนอสาเหตุของแต่ละปัญหา ข้อพึงระวัง อย่า นึกคิด/จินตนาการ/คาดเดาไปเอง อย่า คิดว่าปัญหาเดียวกัน สาเหตุต้อง เหมือนกันเสมอ อย่า คิดว่า 1 ปัญหาต้องเกิดจาก 1 สาเหตุ 2. ร่วมกันวิเคราะห์หาสาเหตุที่แท้จริงของแต่ปัญหา

นักเรียนสูบบุหรี่ในโรงเรียน ปัญหา นักเรียนสูบบุหรี่ในโรงเรียน นักเรียนคบเพื่อนกลุ่มเสี่ยง นักเรียนมีพฤติกรรมลอกเลียนการสูบบุหรี่จากสื่อ เช่น ภาพยนตร์ , ละคร , โฆษณา ผู้ปกครองเป็นแบบอย่างที่ไม่ดี สาเหตุของปัญหา

สอดคล้องกับปัญหาและสาเหตุของปัญหา 3.วัตถุประสงค์ สอดคล้องกับปัญหาและสาเหตุของปัญหา เพื่อให้นักเรียนลด ละ เลิก สูบบุหรี่ทั้งในและนอกโรงเรียน เพื่อเสริมสร้างให้นักเรียนมีคุณธรรมความมีวินัยในตนเอง คำที่ควรหลีกเลี่ยง (ความหมายกว้าง / ยากต่อการวัดผล) เช่น เพื่อเข้าใจถึง , เพื่อทราบถึง, เพื่อซาบซึ้ง,เพื่อสนใจใน, เพื่อเชื่อถือใน,เพื่อสำนึกใน บรรลุผลตามคุณธรรมอัตลักษณ์ ( เกิดคุณธรรมเป้าหมายและ พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก)

4.กำหนดเป้าหมายของการแก้ปัญหา ต้องการแก้ไขให้ใคร/นักเรียนชั้นไหนและจำนวนเท่าไหร่ (กลุ่มเป้าหมาย) มีเป้าหมายให้ เกิดการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีอย่างไรบ้าง / พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก /พฤติกรรมที่ต้องการให้แสดงออกเชิงบวก

เป้าหมาย เป้าหมายเชิงปริมาณ : นักเรียนชาย ชั้น ม.1-ม.6 ที่เป็นกลุ่มเสี่ยงสูบบุหรี่จำนวน 50 คน เป้าหมายเชิงคุณภาพ : ลด ละ เลิก สูบบุหรี่ ทั้งในและนอกโรงเรียน เป้าหมายระยะสั้น (ระยะ 6 เดือนแรก): นักเรียน 25 คน (ร้อยละ 50) ลด ละ เลิก สูบบุหรี่ทั้งในและนอกโรงเรียน เป้าหมายระยะยาว (ระยะ 12 เดือน): นักเรียน 45 คน (ร้อยละ 90) ลด ละ เลิก สูบบุหรี่ทั้งในและนอกโรงเรียน

5.กำหนดวิธีการแก้ปัญหา นักเรียนคบเพื่อน กลุ่มเสี่ยง วิธีการ/แนวทางแก้ไขที่สอดคล้องกับสาเหตุของปัญหา และวัตถุประสงค์ การแก้ไขต้องเป็นวิธีการเชิงบวก ย้อนกลับไปดู สาเหตุของปัญหา วิธีการแก้ปัญหา 1. สร้างความเข้าใจการเลือกคบเพื่อนและรู้จักการปฏิเสธ 2. พ่อแม่และเพื่อนต้องเอาใจใส่ 3. นักเรียนต้องใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ นักเรียนคบเพื่อน กลุ่มเสี่ยง

ปัญหา-สาเหตุ-วิธีการแก้ไขปัญหา สาเหตุ (ไม่ใช่สาเหตุที่แท้จริง) วิธีการแก้ไขปัญหา (วิธีการไม่ชัดเจน) 1.นักเรียนไม่ทำงานที่ได้รับมอบหมาย นักเรียนเกียจคร้าน 1.ประชุมชี้แจง 2.วางแผนในการแก้ปัญหา 3.ดำเนินการตามแผน 4.สรุปผลการดำเนินงาน

ปัญหา-สาเหตุ-วิธีการแก้ไขปัญหา สาเหตุ (ไม่ใช่สาเหตุที่แท้จริง) วิธีการแก้ไขปัญหา (วิธีการไม่ชัดเจน) 2.นักเรียนใส่กางเกง กระโปรงผิดระเบียบ, นักเรียนใส่ถุงเท้าสั้น,นักเรียนตัดผมผิดระเบียบ นักเรียนไม่เกรงกลัวกฎระเบียบของโรงเรียน ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ของโรงเรียน 3.ทะเลาะวิวาทต่างสถาบัน ศักดิ์ศรี ลงโทษสถานหนัก

5.กำหนดวิธีการแก้ปัญหา นักเรียนคบเพื่อน กลุ่มเสี่ยง วิธีการ/แนวทางแก้ไขที่สอดคล้องกับสาเหตุของปัญหา และวัตถุประสงค์ การแก้ไขต้องเป็นวิธีการเชิงบวก ย้อนกลับไปดู สาเหตุของปัญหา วิธีการแก้ปัญหา 1. สร้างความเข้าใจการเลือกคบเพื่อนและรู้จักการปฏิเสธ 2. พ่อแม่และเพื่อนต้องเอาใจใส่ 3. นักเรียนต้องใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ นักเรียนคบเพื่อน กลุ่มเสี่ยง

ตัวอย่าง หลักธรรมที่ควรรู้จัก อิทธิบาท 4 : ทางไปสู่ความสำเร็จ 6. หลักธรรม/แนวพระราชดำริ/พระราชดำรัส/คำสอน - สอดคล้องกับคุณธรรมเป้าหมายและพฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก - ใช้เป็นหลักคิดในการขับเคลื่อนกิจกรรม ตัวอย่าง หลักธรรมที่ควรรู้จัก อิทธิบาท 4 : ทางไปสู่ความสำเร็จ 1. ฉันทะ การมีใจรักในสิ่งที่ทำ 2. วิริยะ ความขยัน หมั่นเพียรในสิ่งที่ทำ 3. จิตตะ ความเอาใจใส่ จดจ่อในสิ่งที่ทำ 4. วิมังสา ไตร่ตรอง ทบทวน หาเหตุผลในสิ่งที่ได้ทำ

คุณธรรมอัตลักษณ์ = คุณธรรมเป้าหมาย + พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก 7.เชื่อมโยงไปสู่คุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียน คุณธรรมอัตลักษณ์ = คุณธรรมเป้าหมาย + พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก คุณธรรมเป้าหมาย : ความมีวินัย วิธีการแก้ปัญหา 1. สร้างความเข้าใจการเลือกคบเพื่อนและรู้จักการปฏิเสธ 2. พ่อแม่และเพื่อนต้องเอาใจใส่ 3. นักเรียนต้องใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก : นักเรียนลด ละ เลิก บุหรี่ อธิบายความเชื่อมโยง

8.กำหนดวิธีการวัดผลและประเมินผล กำหนดตัวชี้วัด วิธีการประเมิน (เช่น การสังเกต การสัมภาษณ์ ฯลฯ) เครื่องมือที่ใช้ในการประเมิน (เช่น แบบสังเกต ฯลฯ) ช่วงเวลาประเมิน

9.ตั้งชื่อโครงงานคุณธรรม ตัวอย่างชื่อโครงงานคุณธรรม - ชัดเจน - เข้าใจง่าย - สะท้อนกิจกรรมการเกี่ยวข้อง ตัวอย่างชื่อโครงงานคุณธรรม ลด ละ เลิก บุหรี่-เมรัย สานสายใยเทิดไท้องค์ราชัน วัยซนกลับใจ ใส่ใจการเรียน ขยะสร้างวินัย / สำนึกดีไม่มีขยะ