ประมวลรูปแบบ การพัฒนาระบบอาหารชุมชนจากพื้นที่

งานนำเสนอเรื่อง: "ประมวลรูปแบบ การพัฒนาระบบอาหารชุมชนจากพื้นที่"— ใบสำเนางานนำเสนอ:

1 ประมวลรูปแบบ การพัฒนาระบบอาหารชุมชนจากพื้นที่
รองศาสตราจารย์ ดร.ขนิษฐา นันทบุตร ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาระบบ สุขภาพชุมชน (ศวช.) คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

2 องค์ประกอบของการพัฒนาระบบอาหารชุมชน
รูปแบบการพัฒนาระบบอาหาร ชุมชนในพื้นที่ แนวทางและวิธีการพัฒนา ระบบอาหารชุมชน งานที่ต้องทำ ๔ ด้าน ใน การพัฒนาระบบอาหารชุมชน สรุปรูปแบบการพัฒนาระบบ อาหารชุมชนจากพื้นที่

3 รูปแบบการพัฒนาระบบอาหารชุมชนในพื้นที่
มั่นคง ปลอดภัย ผัก สมุนไพร ผลไม้ ดำรงพันธุ์ ๑ แบ่งปัน ขาย ขิง ข่า กระเพา ส้ม มะละกอ ฝรั่ง ตะไคร้ เก็บ หา ปลูก การคัดเลือกพันธ์ บ้านนี้มี่รักปลูกผักแบ่งปัน โหรพา ผักคื่นช่าย สับปะรด มังคุด 1 ไร่ 1 แสน หอม การอนุรักษ์ การเพาะเลี้ยง สวนสมรม ผักริมทาง ลำไย ผักกาดหอม หรือผักสลัด กล้วย กองทุนข้าวสาร ประมง การเก็บของป่า การขยายการปลูก หรือเลี้ยง ฟาร์มต้นแบบ กะหล่ำ บร๊อคเคอรี่ ฯลฯ ฉางข้าวชุมชน สัตว์ การปลูก การเก็บรักษา (ธนาคาร) การหาปลา เครือข่ายข้าวอินทรีย์ การแลกเปลี่ยน กุ้ง ปลา หอย ปลาหมึก อนุรักษ์พันธุ์ การเลี้ยง การซื้อขาย การพัฒนาทักษะ ใน / นอก ฤดูกาล บริโภค ปลูกผักริมทาง หลุมพอเพียง ผักริมรั้ว หมูหลุม ผักสวนครัว การเลี้ยงสัตว์ ไก่เนื้อ ไก่ไข่ เป็ด ปลา วัว หมู การแลกเปลี่ยน กลุ่มอนุรักษ์ การจัดโซน อาหาร เกษตรผสมผสาน ระบบข้อมูล การคัดเลือกพันธุ์ การวางแผน วิธีการ ช่วงเวลา การจัดการน้ำ ปุ๋ย กลไกตลาด การคัดเลือกพันธุ์ การส่งเสริมการเพาะเลี้ยง จัดการขยะ เปลี่ยนขยะเป็นปุ๋ย เปลี่ยนขยะเป็นพลังงาน การปลูกพืชหลายชนิด การอยู่รวมกันระหว่างพืช สัตว์ และสิ่งแวดล้อม การใช้พื้นที่อย่างคุ้มค่า ธนาคารเมล็ดพันธ์ จุดมุ่ง หมาย แนวทาง เพิ่มคุณภาพ ฝาย หนอง แหล่งน้ำในไร้นา ประปาหมู่บ้าน คณะกรรมการจัดการน้ำ กติกา ข้อตกลง จัดการน้ำ อาหารชุมชน สร้างคน สร้าง สิ่งแวดล้อม และจัดการทรัพยากร ธรรมชาติ อาหาร สร้างเศรษฐกิจ สร้างสังคมแบ่งปัน รูปแบบ อาหารชุมชน มาตรฐานการเกษตรที่ดี มาตรฐานสุขลักษณะที่ดี หมุนเวียน สร้างรายได้ การจัดการแหล่งน้ำ บำรุงดิน ปุ๋ยอีนทรีย์ ปลูกพืชผสมผสาน ลดการใช้เสารเคมี หมอดินอาสา ลดรายจ่าย การคัดเลือกเมล็ดพันธ์ การลดสารเคมี การแปรรูป การเพิ่มมูลค่า คณะกรรมการดูแลป่าชุมชน กฎ กติกา ข้อตกลง การใช้ป่าชุมชน ปลูกป่าทดแทน อาหารจากป่า จัดการป่า กลุ่มอาชีพต่าง ๆ ตลาดสีเขียว ร้านค้าชุมชน ผักสวนครัว ผักริมทาง สวนสมรม เก็บออม เพิ่มทุน การทำปุ๋ยใช้เอง การใช้สมุนไพรไล่แมลง การวางแผนการผลิต การทำบัญชีครัวเรือน กองทุน การระดมหุ้น หน่วยงาน / แหล่งประโยชน์ อปท. ศพด. รพ.สต. ตลาด ฉางข้าวชุมชน โรงสีข้าวชุมชน แหล่งน้ำ สถานศึกษา การรวมกลุ่ม ระดมทุน การจัดตั่งกองทุน การหาแหล่งสนับสนุน บุคคล /ครัวเรือน ต้นแบบ อาสาปศุสัตว์ หมอดินอาสา กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน คนเก่ง คนสำคัญ แกนนำเกษตร อสม. อกม. ทุนทาง สังคม ที่เป็นผู้ ให้บริการ ช่วยเหลือ แบ่งปัน แลกเปลี่ยน กลุ่ม กลุ่มอนุรักษ์ กลุ่มปุ๋ย กลุ่มเกษตรอินทรีย์ กลุ่มปลูกพืช กลุ่มอาชีพ กลุ่มเลี้ยงสัตว์ กลุ่มเมล็ดพันธุ์ ร้านค้าชุมชน กองทุน สวัสดิการ กองทุนนารวม ครัวเรือนแบ่งปัน ผักข้างทาง การจัดสรรพื้นที่ให้ปลูกผัก ผู้ได้รับผลกระทบ องค์กร คณะกรรมการจัดการน้ำ คณะกรรมการพัฒนาตำบล คณะกรรมการหมู่บ้าน คณะกรรมการป่าชุมชน ศูนย์เศรษฐกิจพอเพียง สถาบันการเงินชุมชน กองทุนหมู่บ้าน วิสาหกิจชุมชน ธนาคารโคกระบือ ธนาคารข้าว ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยี ธนาคารข้าว สถาบันการเงิน กองทุนข้าวสาร แกนนำเกษตร เครือข่าย เครือข่ายข้าวอินทรีย์ เครือข่ายผู้ปลูกผักปลอดสาร เครือข่ายสมุนไพรพื้นบ้าน เครือข่ายผู้ใช้น้ำ ลงแรง อาสา เด็กและเยาวชน ผู้ป่วยเรื้อรัง ทุนสำรอง ภัยพิบัติ ภาวะวิกฤติ ผู้เชี่ยวชาญ รวมกลุ่มปลูกผักในที่สาธารณะ การลงแรงทำนา อาสาสมัครดูแลป่า (แหล่งอาหาร) คน ต้นแบบ คนพิการ ผู้สูงอายุ คนไม่มีที่ดิน ทำกิน ครอบครัวเกษตรกร แม่ และเด็ก กลุ่มเกษตรกร กลุ่มอาชีพ

4 แนวทางและวิธีการพัฒนาระบบอาหารชุมชน จัดการพันธุ์ (บำรุง/คัด)
สนับสนุน ฟาร์ม ปุ๋ย อาหารสัตว์ พันธุ์ (พืช ผัก สัตว์) จัดการน้ำ จัดการดิน จัดการป่า จัดการพันธุ์ (บำรุง/คัด) จัดสวัสดิการ พื้นที่ว่าง พื้นที่สาธารณะ แปลง ปรับวิถีการผลิต (เคมี  อินทรีย์) เทคนิค ทุน ปัจจัยการผลิต แผน นโยบาย ลดต้นทุนการผลิตและการลงทุน ศักยภาพของชุมชนในการสนับสนุนระบบอาหารชุมชน ทุนสำรองในภาวะวิกฤติ ภัยพิบัติ ๑ การนำใช้ข้อมูล ลดรายจ่าย เพิ่มรายได้ ใช้หนี้ ประชากรที่ต้องการอาหารเพื่อสุขภาวะ ทุนทางสังคมที่สนับสนุนการผลิตอาหาร หนี้สิน ผลผลิต ปริมาณการบริโภค รายได้ พื้นที่การเกษตร ครัวเรือนเกษตร ฯลฯ ปัจจัยที่กระทบกระบวนการจัดการอาหารชุมชน ใช้ข้อมูล ความรู้ แนวทาง วิธีการ บริโภค แบ่งปัน ขาย อนุรักษ์ ทุนทางสังคม การจัดการตนเอง ๒ ๒ ค้นหา พัฒนา หนุนทุน ทางสังคม ครัวเรือนต้นแบบ เกษตรกรตัวอย่าง โรงเรียนเกษตรกร รวมกลุ่มต่อรองราคา หมอดินอาสา ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง สร้างการเรียนรู้ ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีทางการเกษตร คัดเลือก ตรวจ สอบ ทดลอง นำใช้ ขยาย พัฒนา เพิ่มศักยภาพ เพิ่มทักษะ เพิ่มผลผลิต และรายได้ แก้ปัญหาพื้นที่ (สุขภาพ สังคม เศรษฐกิจ ไม่มีที่ดินทำกิน ดูแลประชากร) จัดการโรงสีข้าว จัดการกระบวนการผลิต จัดการกองทุน จัดการกลุ่มอาชีพ ฯลฯ กลุ่มอาชีพ วิสาหกิจชุมชน กลุ่มแปรรูป ๓ ๔ ๕ อนุรักษ์ พัฒนา ใช้ ปัจจัยการจัดการอาหาร พัฒนากติกา ข้อตกลง ความร่วมมือ รณรงค์ พัฒนากองทุนและจัดสวัสดิการ

5 ๓ งานที่ต้องทำ ๔ ด้าน ในการพัฒนาระบบอาหารชุมชน การสร้างอาหาร
การสร้างการเข้าถึงอาหาร เกษตรกรต้นแบบ ตลาดสีเขียว ปลูกอยู่ปลูกกินทำเป็นวิถี เปลี่ยนเป็นสินค้า สะสมเป็นภูมิปัญญา ฟาร์มต้นแบบ อาหารตามกลุ่มประชากร พื้นที่สำหรับผู้ไม่มีที่ทำกิน สวัสดิการและสำรอง กลุ่มพลิกฟื้นนาร้าง 1 ไร่ 1 แสน รูปธรรม ศพด.เศรษฐกิจพอเพียง สวนสมรม เกษตรผสมผสาน สร้างการเรียนรู้ ดูงาน ปลูกผักสวนครัวรั่วกินได้ รร.เศรษฐกิจพอเพียง การจัดการแปลง ฟาร์ม พื้นที่ว่าง พื้นที่สาธารณะ เกษตรปราณีต เปลี่ยนนาร่างเป็นนารวม เมนูอาหารปลอดภัย ๓ กลุ่มเมล็ดพันธุ์ข้าวชุมชน กลุ่มปลูกผักในพื้นที่สาธารณะ การพัฒนาหลักสูตร การฝึกอรม หลุมพอเพียง โครงการ รร.อาหารกลางวัน ตลาดนัดชุมชน การคัดพันธุ์ บำรุงพันธุ์ เพื่อเพิ่มผลผลิต กลุ่มเลี้ยงไก่ดำ รณรงค์ปลูกผักสวนครัว (เด็กเล็ก เด็ก ผู้สูงอายุ ฯลฯ) รณรงค์ ลด หวาน มัน เค็ม มีร้านค้าชุมชน ตลาดสีเขียว ตลาดนัด จัดโซนอาหารร้านอาหารชุมชน กลุ่มเลี้ยงไส้เดือน จัดการดิน น้ำ ปุ๋ย โรค ศัตรูพืช อาหารสัตว์ ตรวจหาสารเคมีตกค้างที่ตลาด เครือข่ายข้าวอินทรีย์ กลุ่มอนุรักษ์ อาสาปศุสัตว์ จัดการต้นทุนการผลิต บัญชีครัวเรือน บัญชีการผลิต วางแผนการผลิต กลุ่มอาชีพ โครงการหมู่บ้านผักสวนครัวรั่วกินได้ อาสาสมัคร กลุ่มลูกค้า ธกส. อกม. กลุ่มเกษตรอินทรีย์ แปรรูปอาหารและผลิตภัณฑ์ ศูนย์เรียนรู้ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน หลักสูตรแม่ครัว ฝึกอาชีพ ฝึกเทคนิคการแปรรูป กิจกรรมวันครอบครัว (ผลิตอาหาร) กลุ่มปุ๋ย กลุ่มลี้ยงสัตว์ หมอดินอาสา สร้างกลุ่ม หรือเข้าร่วมเป็นสมาชิกเครือข่าย คนเก่ง คนสำคัญ กลุ่มเมล็ดพันธุ์ โครงการตู้เย็นข้างบ้าน รพ.ข้างรั่ว กลุ่มปลูกพืช ประกวดหมู่บ้านผักสวนครัว แกนนำเกษตร ร้านค้าชุมขน สร้างแบรนด์ กลไก สร้างแปลงรวบรวมพันธุ์ แจกต้นกล้า ต้นพันธุ์ เป็นของที่ระลึก/เป็นของรางวัล กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต กองทุนปุ๋ย ศพค. อปท. ธนาคารข้าว คณะกรรมการจัดการน้ำ คณะกรรมการหมู่บ้าน กำหนดจัดโซนพื้นที่อนุรักษ์ กองทุนหมู่บ้าน ศพด. รพ.สต. กลุ่มเลี้ยงไก่ป่า กองทุนเมล็ดพันธุ์ ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยี ศูนย์เศรษฐกิจพอเพียง ทำฐานข้อมูล พันธุ๋พืช /สัตว์ พื้นที่ ผู้ผลิต ผู้ใช้ ปริมาณ คณะกรรมการป่าชุมชน ปศุสัตว์อาสา กองทุนพัฒนาสตรี ธนาคารโคกระบือ สถาบันการเงินชุมชน กองทุนข้าวเปลือกข้าวสาร กลุ่มผู้สูงอายุเลี้ยงไก่ดำ วิสาหกิจชุมขน กองทุนหมู่บ้าน สถาบันการเงินชุมชน อบรมการคัด ปรับปรุงพันธุ์ ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง ฉางข้าวชุมชน ส่งเสริมการเพาะเลี้ยงพ่อแม่พันธุ์ดี ธนาคารหมู่บ้าน ตั้งธนาคารเมล็ดพันธุ์ ไม้ผล ธนาคารต้นไม้ ธนาคารสำรองพันธุ์ ธนาคารเชื้อพันธุ์ ทะเบียนพันธุกรรมพื้นบ้าน กองทุนโค กระบือ ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยี ฝึกอบรมทักษะการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ธนาคาร/ตลาดนัด โคกระบือ สถาบันเครดิตยูเนี่ยน โรงสีชุมชน ส่งเสริม ประกวดพันธุ์พืช/สัตว์ เวทีประกวดพันธุ์ดก ดี ใหญ่ ช่วยเหลือ ร่วมเป็นเจ้าของ สร้างโอกาส สหกรณ์การเกษตร งานและกิจกรรม ตลาดนัดพันธุ์พืช/สัตว์ กลุ่มแม่บ้าน มหกรรมพันธุกรรมพื้นบ้าน ดำรงพันธุ์ ขยายพันธุ์ กองทุนสุขภาพชุมชน กลุ่มอนุรักษ์พันธุ์ข้าวพื้นบ้าน กองทุนปุ๋ย เพิ่มศักยภาพกองทุนและสวัสดิการ การอนุรักษ์ พัฒนา และนำใช้

6 สรุปรูปแบบการพัฒนาระบบอาหารชุมชนจากพื้นที่
๔ สรุปรูปแบบการพัฒนาระบบอาหารชุมชนจากพื้นที่ เกษตรกรต้นแบบ โครงการหมู่บ้านผักสวนครัวรั่วกินได้ ฟาร์มต้นแบบ รูปธรรม โครงการตู้เย็นข้างบ้าน รพ.ข้างรั่ว กลุ่มเป้าหมาย 1 ไร่ 1 แสน ปลูกผักสวนครัวรั่วกินได้ กลุ่มเป้าหมาย การพัฒนาหลักสูตร การฝึกอรม ผู้สูงอายุ สวนสมรม เปลี่ยนนาร่างเป็นนารวม ครอบครัวเกษตรกร เกษตรผสมผสาน อาหาร ชุมชน ผัก เห็ด สมุรไพร พืช (นา สวน ไร่) ประมง สัตว์ สร้างการเรียนรู้ ดูงาน กลุ่มพลิกฟื้นนาร้าง คนไม่มีที่ทำกิน กลุ่มปลูกผักในพื้นที่สาธารณะ การจัดการแปลง ฟาร์ม พื้นที่ว่าง พื้นที่สาธารณะ กลุ่มเกษตรกร กลุ่มอาชีพ เด็กและเยาวชน ศพด.เศรษฐกิจพอเพียง เกษตรปราณีต งาน กิจกรรม โครงการ รร.อาหารกลางวัน ผู้สูงอายุปลูกผัก แม่และเด็ก กลุ่มเมล็ดพันธุ์ข้าวชุมชน รร.เศรษฐกิจพอเพียง แกนนำเกษตรกร การคัดพันธุ์ บำรุงพันธุ์ เพื่อเพิ่มผลผลิต รณรงค์ปลูกผักสวนครัว (เด็กเล็ก เด็ก ผู้สูงอายุ ฯลฯ) หลุมพอเพียง กิจกรรมวันครอบครัว (ผลิตอาหาร) ผู้เชี่ยวชาญ ผู้ป่วยเรื้อรัง อาสาปศุสัตว์ มีร้านค้าชุมชน ตลาดสีเขียว ตลาดนัด จัดโซนอาหาร ร้านอาหารชุมชน กลุ่มเลี้ยงไก่ดำ กลุ่มอนุรักษ์ คนพิการ จัดการดิน น้ำ ปุ๋ย โรค ศัตรูพืช อาหารสัตว์ อาสาสมัคร คนต้นแบบ การสร้างอาหาร บริโภค การสร้างการเข้าถึง กลุ่มเลี้ยงไส้เดือน กลุ่มปุ๋ย รณรงค์ ลด หวาน มัน เค็ม หมอดินอาสา แกนนำเกษตร ตรวจสารตกค้างในอาหาร เครือข่ายข้าวอินทรีย์ จัดการต้นทุนการผลิต บัญชีครัวเรือน บัญชีการผลิต วางแผนการผลิต กลุ่มเกษตรอินทรีย์ อสม. กลุ่มอาชีพ เมนูอาหารปลอดภัย การเพิ่มศักยภาพกองทุน และการจัดสวัสดิการ แปรรูปอาหารและผลิตภัณฑ์ กลุ่มลูกค้า ธกส. คนเก่ง คนสำคัญ อกม. กลุ่มปลูกพืช กลุ่มลี้ยงสัตว์ ตลาดสีเขียว ศูนย์เรียนรู้ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มเมล็ดพันธุ์ หลักสูตรแม่ครัว ฝึกอาชีพ ฝึกเทคนิคการแปรรูป ตลาดนัดชุมชน สร้างกลุ่ม หรือเข้าร่วมเป็นสมาชิกเครือข่าย กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ร้านค้าชุมขน ตรวจหาสารเคมีตกค้างที่ตลาด ประกวดหมู่บ้านผักสวนครัว อนุรักษ์ แบ่งปัน สร้างแบรนด์ กองทุนปุ๋ย อปท. คณะกรรมการจัดการน้ำ สร้างแปลงรวบรวมพันธุ์ กลุ่มอนุรักษ์พันธุ์ข้าวพื้นบ้าน กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต ศพด. กองทุนเมล็ดพันธุ์ คณะกรรมการหมู่บ้าน กำหนดจัดโซนพื้นที่อนุรักษ์ รร. การอนุรักษ์ พัฒนา และนำใช้ ศพค. รพ.สต. ทำฐานข้อมูล พันธุ๋พืช/สัตว์ พื้นที่ ผู้ผลิต ผู้ใช้ ปริมาณ กองทุนหมู่บ้าน กองทุนข้าวเปลือกข้าวสาร คณะกรรมการป่าชุมชน กลุ่มเลี้ยงไก่ป่า วิสาหกิจชุมขน ธนาคารข้าว ตลาด ศูนย์เศรษฐกิจพอเพียง ปศุสัตว์อาสา กองทุนพัฒนาสตรี ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยี กลไกและกระบวนการ สร้างรายได้ สถาบันการเงินชุมชน กลุ่มผู้สูงอายุเลี้ยงไก่ดำ ฉางข้าวชุมชน สถาบันการเงินชุมชน อบรมการคัด ปรับปรุงพันธุ์ ธนาคารโคกระบือ กองทุนหมู่บ้าน ส่งเสริมการเพาะเลี้ยงพ่อแม่พันธุ์ดี ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง ธนาคารหมู่บ้าน กองทุนโค กระบือ ทะเบียนพันธุกรรมพื้นบ้าน สถาบันเครดิตยูเนี่ยน โรงสีชุมชน ตั้งธนาคารเมล็ดพันธุ์ ไม้ผล ธนาคารต้นไม้ ธนาคารสำรองพันธุ์ ธนาคารเชื้อพันธุ์ ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยี การรณรงค์ ฝึกอบรมทักษะการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ธนาคาร/ตลาดนัด โคกระบือ พัฒนาและนำใช้ข้อมูล สหกรณ์การเกษตร ธนาคารข้าวชุมชน พัฒนาแผนพัฒนาอาหารชุมชน พัฒนาศักยภาพและกลไกการขับเคลื่อน กลุ่มแม่บ้าน บุญกุ้มข้าว ตลาดนัดพันธุ์พืช/สัตว์ เวทีประกวดพันธุ์ดก ดี ใหญ่ ส่งเสริม ประกวดพันธุ์พืช/สัตว์ พัฒนากองทุนและการจัดสวัสดิการ กองทุนสุขภาพชุมชน มหกรรมพันธุกรรมพื้นบ้าน กระบวนการและวิธีการ กองทุนปุ๋ย แจกต้นกล้า ต้นพันธุ์ เป็นของที่ระลึก/เป็นของรางวัล กระบวนการและวิธีการ