ภาวะฉุกเฉินในผู้ป่วยมะเร็ง ที่ต้องรักษาด้วยรังสี การพยาบาล ภาวะฉุกเฉินในผู้ป่วยมะเร็ง ที่ต้องรักษาด้วยรังสี สุวิญญา ธนสีลังกูล

ภาวะฉุกเฉินทางรังสี ที่พบบ่อยได้แก่ 1. Superior Vena Cava Obstruction 2. Spinal Cord Compression 3. Nearly Fracture of Weight Bearing bone 4. Brain Metastasis (Increased Intracranail Pressure) 5. Bleeding Ulcer Tumors 6. Upper Airway Obstruction

Acute SVC Obstruction syndrome หมายถึง กลุ่มอาการซึ่งเกิดจากการกดเส้นเลือดดำใหญ่ Superior Vena Cava ซึ่งอยู่บริเวณ Midiastinum ทำให้เลือดจากศีรษะ ร่างกายส่วนบน และแขนทั้ง 2 ข้าง ไหลกลับเข้าสู่หัวใจไม่ได้ จะเกิดอาการซึ่งเป็นผลจากการมีเลือดคั่ง ในส่วนเหนือต่อเส้นเลือดดำ Superior Vena Cava นั่นเอง

Acute SVC Obstruction syndrome อาการและอาการแสดง อาการ % อาการแสดง Dyspnea Facial swelling Cough Arm swelling Chest pain dysphagia 63 50 24 18 15 9 Venous distention of neck Venous distention of chest wall Facial edema Cyanosis Plethora of face Edema of arms 66 54 46 20 19 14

Acute SVC Obstruction syndrome การพยาบาล 1. Early detection โดยสังเกต อาการแสดงเริ่มแรกคือ เปลือกตาบวมตอนเช้า รู้สึกแน่นบริเวณคอ หายใจเร็ว 2. ให้นอนศีรษะสูง หรือฟุบบน over bed 3. ให้ oxygen 4. จำกัดกิจกรรมบนเตียง

Acute Spinal Cord Compression หมายถึง การที่ก้อนมะเร็งกระจายไปที่ epidural area ทำให้มีการกดของประสาทไขสันหลัง และ ส้นประสาท และเบียดบังทำให้ spine เกิด necrosis และเสียหน้าที่ไปในที่สุด

Acute Spinal Cord Compression มะเร็งที่กระจายไปไขสันหลังที่พบบ่อยได้แก่ - CA lung - CA breast - CA prostate - Lymphoma

Acute Spinal Cord Compression อาการ ประมาณร้อยละ 80 มาด้วยอาการปวดหลังร้าวไปที่ขา หรือมีอาการชาร่วมด้วย อาการอ่อนแรงพบหลังจากมีอาการปวด ประมาณ 2 สัปดาห์

Acute Spinal Cord Compression การพยาบาล 1. Early detection โดยเฉพาะ ในมะเร็งที่เกิดบ่อย 2. การเคลื่อนย้ายผู้ป่วย ควรทำด้วย ความระมัดระวัง นุ่มนวล และถูกวิธี 3. ในกรณีที่ผู้ป่วยยังสามารถเคลื่อนไหว ตัวเองได้ แนะนำให้พักบนเตียงและ ระมัดระวังการเกิดอุบัติเหตุ

วัตถุประสงค์ในการรักษาที่สำคัญ Nearly Fracture of Weight Bearing การกระจายของมะเร็งไปที่กระดูก วัตถุประสงค์ในการรักษาที่สำคัญ - ลดอาการปวดและป้องกันกระดูกหัก

อาการ Nearly Fracture of Weight Bearing อาการปวด อาการทางระบบประสาทร่วมด้วย$$

Nearly Fracture of Weight Bearing ตำแหน่งที่พบกระดูแตกหักได้บ่อย - femoral neck - แท่งกระดูกขา

Increased Intracranail Pressure หมายถึง ภาวะความดันสมองสูง เกิดจากก้อนเนื้องอก ในสมองมีขนาดโตขึ้น ความดันในสมองจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนกลไกควบคุมตัวเองและควบคุมเลือดที่มาเลี้ยงสมองเสียไป สมองจะขาดเลือดและเกิด herniation อาจเสียชีวิตได้

Increased Intracranail Pressure brain metastasis มักมาจาก - CA lung - CA breast - CA colon - CA rectum - CA skin ( melanoma )

อาการ Increased Intracranail Pressure - ปวดศีรษะ - คลื่นไส้ อาเจียน - คลื่นไส้ อาเจียน -conciousลดลง - พฤติกรรมเปลี่ยนไป - ชัก

การพยาบาล Increased Intracranail Pressure 1. Early detection โดยเฉพาะในมะเร็งที่เกิดบ่อย 2. Observe n/s 3. นอนหัวเตียงสูงประมาณ 30 องศา

Bleeding Ulcer Tumors เป็นภาวะเลือดออกจากแผลมะเร็ง มักเกิดจากเซลล์มะเร็งเจริญเติบโต และลุกลามหลอดเลือดและเนื้อเยื่อ ในบริเวณใกล้เคียงนั้นจนแตกเป็นแผล

Bleeding Ulcer Tumors การพยาบาล 1. ประเมินการเสียเลือด 2. ให้สารน้ำและเลือดตามแผนการรักษา 3. stop bleeding 4. Dressing แผล ตามความเหมาะสม 5. Record vital signs ทุก 4 – 6 ชั่วโมง 6. เจาะ Hct ทุก 6 ชั่วโมง 7. อธิบายให้ญาติและผู้ป่วยทราบและเข้าใจถึงพยาธิสภาพ 8. ดูแลให้ได้รับยา

Ubper Airway Obstruction เป็นภาวะฉุกเฉินเนื่องจากผู้ป่วยหายใจ ไม่สะดวก อาจมีสาเหตุมาจากโรคมะเร็ง ที่มีก้อนเนื้องอกโตไปเบียดหลอดลม หรืออุดกั้นหลอดลม

Ubper Airway Obstruction มะเร็งที่มักเกิดภาวะนี้บ่อยได้แก่ 1. มะเร็งกล่องเสียง 2. มะเร็งหลอดลม 3. มะเร็งต่อมไทรอยด์ ชนิด anaplastic 4. มะเร็งต่อมน้ำเหลือง

Ubper Airway Obstruction อาการ ผู้ป่วยจะมีอาการหายใจไม่ออก หายใจไม่สะดวก กระสับกระส่าย การพยาบาล 1. ให้ O2 และรีบรายงานแพทย์เพื่อทำ tracheostomy ทันที 2. จัดเตรียมรถ Emergency ไว้ให้พร้อมใช้งาน