สายพันธุ์ไวรัสตับอักเสบ เอ สัปจีโนไทป์ 1บี ในประเทศไทย

งานนำเสนอเรื่อง: "สายพันธุ์ไวรัสตับอักเสบ เอ สัปจีโนไทป์ 1บี ในประเทศไทย"— ใบสำเนางานนำเสนอ:

1 สายพันธุ์ไวรัสตับอักเสบ เอ สัปจีโนไทป์ 1บี ในประเทศไทย
1 สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 2หน่วยภูมิคุ้มกันวิทยา ภาควิชาจุลชีววิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 3ศุนย์ร่วมมือการวิจัยโรคติดต่ออุบัติใหม่ และ อุบัติซ้ำระหว่างประเทศไทยกับประเทศญี่ปุ่น กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 4Department of Virology II, National Institute of Infectious Diseases, Japan เกรียงศักดิ์ ฤชุศาศวัต1* จงกลนี วงศ์ปิยะบวร 2, ชลธิชา กาวิดำ1, ลัดดาวัลย์ เทียมสิงห์1, สมชาย แสงกิจพร1 Naokazu Takeda3 และKoji Ishii4 บทคัดย่อ Abstract สายพันธุ์ไวรัสตับอักเสบเอในมนุษย์พบได้ 4 จีโนไทป์คือ 1, 2, 3 และ 7 จากทั้งหมด 7 จีโนไทป์ สำหรับ จีโนไทป์ 1 มีการแยกเป็น สัปจีโนไทป์ 1 เอ (G1A) และสัปจีโนไทป์ 1 บี (GIB) ประเทศไทยมีการระบาดของเชื้อไวรัสตับอักเสบเอ ตลอดเวลา ซึ่งส่วนใหญ่พบเป็นสายพันธุ์สัปจีโนไทป์ 1 เอ ในปีพ.ศ มีการระบาด ที่อำเภอบางแลน จังหวัดนครปฐม พบเป็นสัปจีโนไทป์ 1 บี ซึ่งเป็นสัปจีโนไทป์ที่พบมาก ทางประเทศจอร์แดน แอฟริกาเหนือ ออสเตเรีย ยุโรป ญี่ปุ่น และ อเมริกาใต้ ในประเทศไทยมีการ ระบบการเฝ้าระวัง ดังนั้น จึงทำการวิเคราะห์ ไวรัสตับอักเสบ เอ ดังกล่าว ทั้งจีโนม (ยาวประมาณ 7419 เบส) ซึ่งข้อมูลที่ได้นี้ทำให้เป็นการค้นพบเชื้อไวรัสตับอักเสบเอ สัปจีโนไทป์ 1บี เป็นครั้งแรกของ ประเทศไทย และเป็นข้อมูลพื้นฐานที่สำคัญเพื่อใช้ในการเฝ้าระวัง สอบสวนโรค และติดตามการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ ต่อไป Human hepatitis A virus are classified into 4 form seven genotypes: I (GI), II (GII), III (GIII) and VII (GVII). Genotype 1 can be divided to two sub-genotypes, one is GIA and the other is GIB. In Thailand, the outbreak of viral hepatitis A has been found. The data of genetic variation were analysis; most of them were sub-genotype IA (GIA). In 2000, outbreaks of viral hepatitis A were detected in Banglane Distric, Nakhon Pathom Province. Genotype IB was detected. Recently, the sub-genotype IB contains strains from Jordan, North Africa, Australia, Europe, Japan and South America had been reported. We sequenced the entire of HAV 1B (7419 bp). In Thailand, the monitoring of viral hepatitis has been carried out under a nationwide surveillance system, and we have reported previously the identification of sub-genotype IB (GIB) HAV in this country for the first time. Here, we report genetic analysis of entire of HAV 1B derived from hepatitis outbreaks. It may useful in surveillance system, diagnosis and circulating world-wide. บทนำ ไวรัสตับอักเสบ เอ (Hepatitis A viruses) เป็นไวรัสที่ไม่มีเปลือกหุ้ม (non-enveloped virus) ขนาด นาโนเมตร จัดอยู่ในกลุ่ม Picornavirus มีสารพันธุกรรมเป็น RNA ขนาดประมาณ 7500 นิวคลีโอไทด์ จีโนมของเชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ ประกอบด้วย 1) ส่วนที่เป็นโครงสร้าง หรือ โปรตีนแคปซิด (structural or capsid proteins, P!) คือโปรตีน VP4, VP2, VP3 และ VP1 2) ส่วนที่ไม่ใช่โครงสร้างส่วนที่ 2 (non-structural proteins, P2) คือ โปรตีน 2 A (morphogenesis), โปรตีน 2B (unknown) and โปรตีน 2C (RNA synthesis) 3) ส่วนที่ไม่ใช่โครงสร้างส่วนที่ 3 (non-structural proteins, P3) คือโปรตีน 3A (Pre-Viral protein VPg), โปรตีน3B (Viral protein, VPg), โปรตีน3C (Protease) และ โปรตีน 3D (RNA polymerase) (ภาพที่ 1) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถทนอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้ดี และ การแพร่กระจายของเชื้อจะเกิดขึ้นในชุมชนหรือบริเวณที่มีลักษณะการสุขาภิบาลไม่ดี ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญในการระบาดของโรคไวรัสตับอักเสบชนิดเฉียบพลัน โดยมีการระบาดของโรคนี้กันอย่างต่อเนื่องและทุกๆภาคของประเทศ และมีรายงานตั้งแต่ปี พ.ศ ถึง ปัจจุบัน โดยทั้งนี้คณะผู้วิจัยได้รายงานในปี พ.ศ ที่มีการระบาด ที่ อำเภอ. บางเลน จ. นครปฐม เป็น สัปจีโนไทป์ 1 บี (Sub-genotype 1 B, GIB) โดยที่สายพันธุ์ส่วนใหญ่ทั้งหมดในประเทศไทย เป็น สัปจีโนไทป์ 1 เอ (Sub-genotype 1 A, G1A) สำหรับ สัปจีโนไทป์ 1 บี พบมาก ทางประเทศจอร์แดน แอฟริกาเหนือ ออสเตเรีย ยุโรป ญี่ปุ่น และ อเมริกาใต้ (ภาพที่ 2) ดังนั้น จึงทำการวิเคราะห์ ไวรัสตับอักเสบ เอ ดังกล่าว ทั้งจีโนม (ยาวประมาณ 7379 เบส) ซึ่งข้อมูลที่ได้นี้ทำให้เป็นการยืนยันการค้นพบเชื้อไวรัสตับอักเสบเอ สัปจีโนไทป์ 1บี เป็นครั้งแรกของ ประเทศไทย และเป็นข้อมูลพื้นฐานที่สำคัญเพื่อใช้ในการเฝ้าระวัง สอบสวนโรค และติดตามการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ ต่อไป ผลและอภิปลาย การตรวจหาลำดับเบสทั้งหมด ( bp) ของ เชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ สัปจีโนไทป์ 1 บี (accession number LC 7412, Banglane2000) โดย แสดงจำนวน เบส (A) จำนวน เบส ( 29.3%) , (C) 1201 เบส ( 16.3%) , (G) เบส ( 21.8%) และ (T) เบส ( 32.6%) เมื่อ เปรียบเทียบ ของ Banglane 2000 ทั้ง นิวคลีโอไทด์ และ กรดอะมิโน กับสมาชิก กลุ่มของ สัปจีโนไทป์ 1 บี ทั้ง 7 ชนิด (ตารางที่ 1) พบว่า ส่วนนิวคลีโอไทด์ มีความคล้ายคลึงกัน % และกรดอะมิโน % อย่างไรก็ตาม เมื่อวิเคราะห์ในส่วน ประกอบของส่วน P1, P2 และ P3 เปรียบเทียบ กับ HM 175 (วัคซีน) มีความแตกต่าง ถึง 11 ตำแหน่งคือ R67K, C796S, K1169R, E1341G, I1424V, K1488R, K1554R, V1819I, V1889I , P1911S และ S1931I ซึ่ง ตำแหน่งส่วนใหญ่ (สีแดง) จะเป็นกรดอะมิโนของ สัปจีโนไทป์ 1 บีเท่านั้น สำหรับ นิวคลิโอไทด์ เมื่อวิเคราะห์ แล้ว สามารถ เห็นถึงความแตกต่างเมื่อ เทียบกับกลุ่ม (ภาพที่ 3) จึงทำให้ Banglane2000 ซึ่งพบในประเทศไทย มีความจำเพาะของตัวเอง ตารางที่ 1 เปรียบเทียบ นิวคลีโอไทด์ และ กรดอะมิโน ของ Banglane กับสมาชิก กลุ่มของ สัปจีโนไทป์ 1 บี Phylogenetic tree (complete sequences) AY SLF88_2B AY CF53_Berne_2A AF HAF-203_Brazil_1B KF R0A_Spain_1B M14707-HM175_Australia_1B AF LA1_China_1B EF H2K10_China_1B M20273-MBB_Germany_1B HQ CFH-HAV_1B LC 7412, Banglane2000_ 1B EU HAV5_Uruguay_1A AB AH1_Japan_1A AF LU38_China_1A AF DL3_China_1A AB FH1_Japan_1A AF LY6_China_1A AB BaliA03-H29_Indonesia AB HA7_Japan_1A X75215-GBM_WT_germany_1A X83302-FG_Italy_1A K02990-LA_USA_1A KJ _2013_1A AB HAJ85-1_Japan_3B AB KRM238_Japan_3B AB HA-JNG06-90F-Japan_3B AJ NOR-21_Norway_3A AB Ao2532_Japan_3A JQ Kor-HAV-F_3A EU PN-IND_India_3A FJ IND-HAV-97F_3A AB HA-JNG08-92_Japan_3A 0.01 IB ภาพที่ 1 จีโนมของเชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ ภาพที่ 2 สายพันธ์ของเชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ ที่ แพร่การกระจายในโลก วัสดุละวิธีการ ตัวอย่าง : อุจจาระ ของผู้ป่วยที่ยืนยันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ อำเภอ บางเลน จังหวัด นครปฐม เดือนพฤษภาคม ถึง มิถุนายน พ.ศ จำนวน 11 ราย การตรวจหา HAV RNA โดยวิธี Reverse Transcriptase polymerase Chain Reaction (RT-PCR) และ การเพิ่มจำนวนของ PCR product เพื่อใช้หาลำดับเบสของจีโนมทั้งหมด โดยใช้ Primer 22 เส้น การหาลำดับนิวคลีโอไทด์ของ HAV โดยวิธี Direct PCR Sequencing การทำ PCR Product ให้บริสุทธิ์ โดยชุดน้ำยาสำเร็จรูป (Qiagen Inc., Valencia, CA) และการหาลำดับเบสโดยใช้ชุดน้ำยา ABI PRISM ®, Big Dye TM Terminator Cycle Sequencing Ready Reaction kits, Applied Biosystem Inc. California, USA) ใช้เครื่อง ABI Genetic Analyzer 310 (Applied Biosystems) เก็บข้อมูล (Raw electropherogram) โดยโปรแกรม Data Collection software (Applied Biosystems) การวิเคราะห์ข้อมูล ลำดับเบส (sequence data) โดยโปรแกรม Sequence analysis software (Applied Biosystems) ภาพที่ 3 Phylogenetic Tree ที่แสดงความแตกต่างของเชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ บทสรุป เป็นการค้นพบสายพันธุ์เชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ สัปจีโนไทป์ 1บี ในประเทศไทย และมี ความจำเพาะในตัวเอง กิตติกรรมประกาศ โครงการวิจัยนี้ได้รับการสนับสนุนโดย A Grant for resesrch on Emerging and Re-emerging Infectious Diseases from The Ministry of Health,Labor and Welfare of Japan เอกสารอ้างอิง 1. Cohen JI, Ticehurst JR, Purcell RH, Buckler-White A, Baroudy BM. Complete nucleotide sequence of wild-type hepatitis A virus: comparison with different strains of hepatitis A virus and other picornaviruses. J Virol 1987;61(1):50-9. 2. Robertson BH, Jansen RW, Khanna B, Totsuka A, Nainan OV, Siegl G, et al. Genetic relatedness of hepatitis A virus strains recovered from different geographical regions. J Gen Virol 1992;73 ( Pt 6): 3. Wattanasri N, Ruchusatsawat K, Wattanasri S. Phylogenetic analysis of hepatitis A virus in Thailand. J Med Virol 2005;75(1):1-7.