การรักษาดุลยภาพของเซลล์

เซลล์ต่างๆ ในร่างกายเรา ต้องการรักษาดุลยภาพ โดยการควบคุมการผ่านเข้า-ออกของสารระหว่างเซลล์ สารที่เซลล์ต้องการลำเลียง ได้แก่ น้ำ สารอาหาร ออกซิเจน แร่ธาตุ / ของเสีย คาร์บอนไดออกไซด์ กลไกการลำเลียงผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ ได้แก่ Passive transport และ Active transport

การลำเลียงสาร ผ่านเข้าออกเซลล์ การลำเลียงสาร ผ่านเข้าออกเซลล์ สารทะลุผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ สารไม่ทะลุผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ Passive Transport Active Transport Endocytosis Exocytosis Simple Diffusion  Diffusion Phagocytosis Pinocytosis Receptor- Mediated Endocytosis Facilitated Diffusion  Osmosis

การลำเลียงสาร แบบทะลุผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ Passive transport 1. Simple Diffusion เป็นการแพร่ของสารจากที่ที่มีความเข้มข้นสูงไปสู่ความเข้มข้นต่ำ ปัจจัยที่มีผลต่อการแพร่ ได้แก่ อุณหภูมิ ความเข้มข้น ขนาดโมเลกุล สารสามารถละลายเข้ากับเยื่อหุ้มเซลล์ เช่น พวกไขมัน แก๊สต่างๆ หรือเข้าตามรูของเยื่อหุ้มเซลล์ (protein channel หรือ protein pore) เช่น พวกไอออนต่างๆ (Na+ K+ Cl+)

การลำเลียงสาร แบบทะลุผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ Passive transport 2. Facilitated Diffusion เป็นการเคลื่อนที่ของสารโดยผ่านโปรตีนตัวพา (protein carrier) ที่เกาะอยู่ตามเยื่อหุ้มเซลล์ เป็นการแพร่ชนิดหนึ่ง ไม่ต้องอาศัยพลังงานในการลำเลียงสาร โปรตีนตัวพาสามารถเปลี่ยนรูปร่างให้เหมาะต่อการขนส่งสารได้ อัตราการแพร่จะเร็วในช่วงแรก และจะค่อยๆช้าลงเพราะโปรตีน ตัวพามีจำกัด

การลำเลียงสาร แบบทะลุผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ Passive transport 3. Osmosis เป็นการเคลื่อนที่ของโมเลกุลของน้ำผ่านเยื่อเลือกผ่าน โดยน้ำจะเคลื่อนที่จากที่มีน้ำมากไปน้ำน้อย เราแบ่งสารละลายที่อยู่นอกเซลล์ได้เป็น 3 ชนิด ได้แก่ Hypotonic solution (ในเซลล์เข้มข้นกว่า) Isotonic solution (นอกและในเซลล์เข้มข้นเท่ากัน) Hypertonic solution (ในเซลล์เข้มข้นน้อยกว่า)

แรงดันออสโมซิส (Osmotic pressure) ถ้ามีความเข้มข้นมาก แรงดันนี้จะมาก แรงดันเต่ง (Turgor pressure) ถ้ามีน้ำมาก แรงดันนี้จะมาก Plasmolysis อาการเซลล์เหี่ยว พบทั้งในเซลล์พืช และเซลล์สัตว์ Plasmoplysis อาการเซลล์แตก ไม่พบในเซลล์พืช เพราะมีผนังเซลล์แข็งแรง

Active transport Sodium potassium pump ที่เซลล์ประสาท เป็นการเคลื่อนที่ของสาร โดยอาศัยพลังงานในรูป ATP เช่น Sodium potassium pump ที่เซลล์ประสาท การดูดซึมสารอาหารที่ ลำไส้เล็ก การดูดสารกลับที่หน่วยไต การดูดแร่ธาตุที่รากพืช

การลำเลียงสาร แบบไม่ทะลุผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ การลำเลียงสารไม่ทะลุผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ เป็นการเคลื่อนที่ของสารโดยการสร้างถุงผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ โดยไม่ทะลุผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ อาจเรียกว่า Bulk transport ได้แก่ …

1.Exocytosis เป็นการส่งสารออกจากเซลล์โดยการส่งสารไปยัง golgi body เพื่อสร้างเป็น versicle

2. Endocytosis เป็นการรับสารเข้าสู่เซลล์ ได้แก่ pinocytosis (cell drinking), Phagocytosis (cell eating) และ receptor mediated endocytosis (อาศัย Receptor เป็นตัวรับสาร ทำให้รับสารได้จำเพาะเจาะจง)

การสื่อสารระหว่างเซลล์ กระบวนการสื่อสารระหว่างเซลล์ มี 3 ขั้นตอน คือ 1. การรับสัญญาณ โดย Recepter , สารสื่อประสาท 2. การส่งสัญญาณ โดยอาศัย สารเคมี , ฮอร์โมน 3. การตอบสนอง ได้แก่ สร้างเอนไซม์ , ตาย , เจริญเติบโตขึ้น