แผ่นดินไหว

แผ่นดินไหว ที่เกิดจากการสั่นสะเทือน ของพื้นดิน อันเนื่องมาจากการปลดปล่อยพลังงาน เพื่อระบายความเครียดที่สะสมไว้ภายในโลกออกมาอย่างฉับพลัน และปรับสมดุลของเปลือกโลกให้คงที่ ในรูปของคลื่นไหวสะเทือน สาเหตุของการเกิดแผ่นดินไหวนั้น จัดแบ่งได้ 2 ชนิด ชนิดที่หนึ่ง เกิดจาก การกระทำของมนุษย์ ได้แก่ การทดลองระเบิดปรมาณู การกักเก็บน้ำในเขื่อนและแรงระเบิดของการทำเหมืองแร่ เป็นต้น ชนิดที่สอง เป็นแผ่นดินไหวจากธรรมชาติ การเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลก อุกกาบาตขนาดใหญ่ตกลงพื้นโลก แผ่นดินถล่ม การยุบตัวของโพรงใต้ดิน เป็นต้น

แผ่นดินไหว เกิดจากการสั่นสะเทือน ของพื้นดินอันเนื่องมาจากการปลดปล่อย แผ่นดินไหว เกิดจากการสั่นสะเทือน ของพื้นดินอันเนื่องมาจากการปลดปล่อย พลังงาน เพื่อระบายความเครียดที่สะสมไว้ภายในโลกออกมาอย่างฉับพลัน เพื่อปรับสมดุลของแผ่นเปลือกโลกให้คงที่ โดยปลดปล่อยพลังงานออกมาในรูปของคลื่นไหวสะเทือน แผ่นดินไหวส่วนใหญ่ เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่เกิดขึ้นเนื่องจาก การเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก  เมื่อชั้นหินกระทบกันทำเกิด คลื่นไหวสะเทือน (Seismic waves)  เราเรียกจุดกำเนิดของคลื่นไหวสะเทือนว่า "ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว" (Focus) และเรียกตำแหน่งบนผิวโลกที่อยู่เหนือจุดกำเนิดของคลื่นแผ่นดินไหวว่า "จุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว" (Epicenter)​ เมื่อเกิดแผ่นดินไหวจะเกิดคลื่นไหวสะเทือน

กักเก็บไว้ในชั้นหิน ซึ่งเกิดขึ้นภายใน ชั้นเนื้อโลกส่วนของธรณีภาค "ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว " หมายถึง ตำแหน่งที่กำเนิดคลื่นแผ่นดินไหวใต้ผิวโลก และเป็นศูนย์กลางที่เกิดการปลดปล่อยพลังงานที่ถูก กักเก็บไว้ในชั้นหิน ซึ่งเกิดขึ้นภายใน ชั้นเนื้อโลกส่วนของธรณีภาค “ จุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว ” คือจุดบนผิวโลก (ชั้นเปลือกโลก) ที่อยู่เหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว

คลื่นไหวสะเทือน เป็นคลื่นที่ถ่ายทอดพลังงานผ่านภายในโลก ความเร็วของ การกระจายของคลื่นมีความสัมพันธ์กับ ความหนาแน่น และความยืดหยุ่นของตัวกลาง เนื่องจากความหนาแน่นที่ เพิ่มสูงขึ้นในชั้นหินระดับลึก ความเร็วของคลื่นในชั้นหิน ลึกจึงมีแนวโน้มที่จะสูงกว่าความเร็วของคลื่นบริเวณผิวโลก คลื่นไหวสะเทือน แบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ คลื่นในตัวกลาง และ คลื่นพื้นผิว

1. คลื่นในตัวกลาง (Body wave) เป็นคลื่นที่มีจุดกำเนิดอยู่ภายในโลกและเคลื่อนที่ผ่าน โครงสร้างโลก เดินทางจากศูนย์เกิดแผ่นดินไหว ผ่านเข้าไปในเนื้อโลกทุกทิศทาง ในลักษณะเช่นเดียวกับคลื่นเสียงซึ่งเดินทางผ่านอากาศในทุกทิศทาง  คลื่นในตัวกลางมี 2 ชนิด ได้แก่  คลื่นปฐมภูมิ (คลื่น P) เป็นคลื่นตามยาว คลื่นนี้สามารถเคลื่อนที่ผ่านตัวกลางที่เป็นของแข็ง ของเหลว และแก๊ส เป็นคลื่นที่สถานีวัดแรงสั่นสะเทือนสามารถรับได้ก่อนชนิดอื่น  โดยมีความเร็วประมาณ 6 – 7 กิโลเมตร/วินาที คลื่นทุติยภูมิ (คลื่น S) เป็นคลื่นตามขวาง คลื่นชนิดนี้ผ่านได้เฉพาะตัวกลางที่เป็นของแข็งเท่านั้นไม่สามารถเดินทางผ่านของเหลว คลื่นทุติยภูมิมีความเร็วประมาณ 3 – 4 กิโลเมตร/วินาที  

คลื่นพื้นผิว (Surface wave) เป็นคลื่นที่เคลื่อนที่ตามแนวผิวโลก เดินทางจากจุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว(Epicenter) ไปทางบนพื้นผิวโลกในลักษณะเดียวกับการโยนหินลงไปในน้ำแล้วเกิดระลอกคลื่นบนผิวน้ำ คลื่นพื้นผิวเคลื่อนที่ช้ากว่าคลื่นในตัวกลาง คลื่นพื้นผิวมี 2 ชนิด คือ คลื่นเลิฟ (L wave) และคลื่นเรย์ลี (R wave)

คลื่นเลิฟ (L wave) เป็นคลื่นที่ทำให้อนุภาคของตัวกลางสั่นในแนวราบ โดยมีทิศทางตั้งฉากกับการเคลื่อนที่ของคลื่น สามารถทำให้ถนนขาดหรือแม่น้ำเปลี่ยนทิศทางการไหล  คลื่นเรย์ลี (R wave) เป็นคลื่นที่ทำให้อนุภาคตัวกลางสั่น ม้วนตัวขึ้นลงเป็นรูปวงรี ในแนวดิ่ง โดยมีทิศทางเดียวกับการเคลื่อนที่ของคลื่น  สามารถทำให้พื้นผิวแตกร้าว และเกิดเนินเขา ทำให้อาคาร ที่ปลูกอยู่ด้านบนเกิดความเสียหาย 

เครื่องมือที่ใช้บันทึกข้อมูลแผ่นดินไหวเรียกว่า ไซสโมกรา (seismograph)  เป็นเครื่องตรวจวัดแผ่นดินไหวชนิดวัดการสั่นสะเทือนได้ทุกขนาด มีทั้งการวัดขนาดความลึก การคำนวณหาจุดศูนย์กลางแผ่นดินไหว เครื่องมือนี้ประกอบด้วยเครื่องรับคลื่นไหวสะเทือนและแปลงสัญญาณคลื่นไหวสะเทือนเป็นสัญญาณไฟฟ้า จากนั้นสัญญาณไฟฟ้าจะถูกขยายแล้วแปลงกลับเป็นคลื่นไหวสะเทือนอีกครั้งเพื่อบันทึกลงกระดาษเป็นกราฟ

ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว โดยวัดจากความสูงของคลื่น (amplitude) มาตราริกเตอร์ เป็นมาตราที่กำหนดขนาดความรุนแรงของแผ่นดินไหวซึ่งกำหนดได้จากการคำนวณปริมาณพลังงานที่ถูกปล่อยออกมาจาก ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว โดยวัดจากความสูงของคลื่น (amplitude)

วัดจากความรู้สึกของคนร่วมกับการประเมินผล และความเสียหายของสิ่งปลูกสร้างที่เกิดขึ้นจากการเกิดแผ่นดินไหว

ภัยแผ่นดินไหวยังคงเป็นภัยธรรมชาติที่ยังไม่สามารถพยากรณ์ได้อย่างแม่นยำ แต่สามารถสังเกตพฤติกรรมของสัตว์หลายชนิดที่มีการรับรู้ถึงภัยก่อนเกิดแผ่นดินไหว เช่น -แมลงสาบจำนวนมากวิ่งเพ่นพ่าน - สุนัข เป็ด ไก่ หมู หมี ตื่นตกใจ - หนู งู วิ่งออกมาจากรู - ปลา กระโดดขึ้นจากผิวน้ำ

ได้เวลาทำแบบฝึกหัด แล้วนะจ๊ะ