นศ.ภ. วิชุตา ถวิลวรรณ นศ.ภ.สลีลา เบ็ญจวิไลกุล

งานนำเสนอเรื่อง: "นศ.ภ. วิชุตา ถวิลวรรณ นศ.ภ.สลีลา เบ็ญจวิไลกุล"— ใบสำเนางานนำเสนอ:

1 นศ.ภ. วิชุตา ถวิลวรรณ นศ.ภ.สลีลา เบ็ญจวิไลกุล
Hyperkalemia นศ.ภ. วิชุตา ถวิลวรรณ นศ.ภ.สลีลา เบ็ญจวิไลกุล

2 hemolysis, thrombocytosis,
Hyperkalemia ระดับ โปแตสเซียมในเลือดมากกว่า 5.0 mEq/L สาเหตุ hemolysis, thrombocytosis, leukocytosis Pseudohyperkalemia ??? คลื่นไฟฟ้าหัวใจจะปกติ

3 สาเหตุ Hyperkalemia แบ่งสาเหตุการเกิด ภาวะ hyperkalemia เป็น 3 กลุ่ม
การได้รับโปแตสเซียม (hypercatabolism Rhabdomyolysis tumor lysis syndrome intravascular hemolysis การเคลื่อนของโปแตสเซียมออกจากเซลล์  ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง เพิ่ม plasma osmolality ทำให้โปแตสเซียมออกจากเซลล์ การได้รับยากลุ่มต่างๆที่มีผลทำให้โปแตสเซียมเคลื่อนออกจากเซลล์ - digitalis (ยายับยั้งการทำงานของNa-K ATPase pump) - succinylcholine (ยาออกฤทธิ์depolarizeของเซลล์กล้ามเนื้อ)

4 สาเหตุ Hyperkalemia การขจัดโปแตสเซียมทางไตลดลง
เป็นกลไกหลักของภาวะhyperkalemiaส่วนใหญ่เกิดจากภาวะไตวายทั้งในกลุ่มไตวายฉับพลันและไตวายเรื้อรัง ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังจะเกิด ภาวะ hyperkalemia  เมื่อGFR น้อยกว่า10mL/min สามารถแยกสาเหตุที่ทำให้การขับโปแตสเซียมทางไตลดลงเป็น3กลุ่มคือ • ปริมาณของเกลือโซเดียมและน้ำมาท่อไตส่วนปลายลดลง • การทำงานของระบบ renin-angiotensin-aldosteroneผิดปกติ ในภาวะปกติaldosterone จะกระตุ้นการทำงานของprinciple cell บริเวณ collectingtubuleของไตทำ ให้ขับโปแตสเซียมออกทางปัสสาวะเพิ่มขึ้นในกรณีที่ขาดaldosteroneจะเกิดภาวะ hyperkalemia เกิดขึ้น สาเหตุ

5 สาเหตุ Hyperkalemia • ความผิดปกติของท่อไตในการขับโปแตสเซียม
• ความผิดปกติของท่อไตในการขับโปแตสเซียม (defect inrenaltubularpotassiumsecretion)  ผู้ป่วยกลุ่มนี้จะมีระดับrenin และaldosterone อยู่ในเกณฑ์ปกติหรือสูงขึ้น แต่ผู้ป่วยไม่สามารถขับโปแตสเซียมออกทางปัสสาวะได้เชื่อว่าท่อไตไม่ตอบสนองต่อการทำงานของฮอร์โมนดังกล่าว

6 อาการแสดง Hyperkalemia
ภาวะ hyperkalemia จะยกระดับให้ resting membranepotentialของเซลล์ต่าง ๆที่เกี่ยวข้องกับ electrical หรือ nerveconduction มีค่าสูงขึ้นทำให้action potentialเกิดได้ง่าย เกิด cardiac arrhythmia ซึ่งการเปลี่ยนแปลงของ EKGมักพบเมื่อระดับโปแตสเซียมในเลือดมากกว่า 6mEq/Lและมักจะสัมพันธ์กับระดับของโปแตสเซียมในเลือด อาการแสดง ระบบประสาท เกิดอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรงแบบ ascending paralysis คลื่นไส้อาเจียนปวดท้อง

7 Hyperkalemia การรักษา

8 Calcium polystyrene sulfonate (Kalimate) & Sodium polystyrene sulfonate (Kayexalate)
กลไกการออกฤทธิ์ : ออกฤทธิ์โดยอาศัยการแลกเปลี่ยนระหว่างโซเดียม หรือแคลเซียมกับโปแตสเซียมบริเวณลำไส้ใหญ่ เพื่อขับโปแตสเซียมออกมากับอุจจาระ Onset : 1 – 2 hr Duration : 4 – 6 hr

9 Side effect : Constipation, loss of appetite, nausea or vomiting
ขนาดและการบริหารยา : (ขึ้นกับระดับโปแตสเซียมของผู้ป่วย) - Oral: g in 30 mL of 20% sorbitol solution to be divided 2 – 3 times/day - Rectal: 50 g in 20% sorbital solution or D/W 100 ml single dose

10 การคำนวณขนาดยา Kalimate (1 ซอง = 5 กรัม) : ปริมาณ 1 กรัมของ resin จะนำ K ออกจากร่างกายได้ประมาณ mEq/L ขนาดยาที่แนะนำ คือ กรัมต่อวัน ซึ่งให้ผลลดระดับ serum K ได้ประมาณ 1 mEq/L Kayexalate : ปริมาณ 1 กรัมของ resin จะนำ K ออกจากร่างกายได้ประมาณ mEq/L และจะได้รับ Na กลับเข้าไปประมาณ 2-3 mEq/L

11 ตัวอย่างการคำนวณ ผู้ป่วยน้ำหนัก 60 kg (ปริมาณน้ำในร่างกายประมาณ 30 L) และต้องการลดระดับ K ในเลือดลงประมาณ 2 mEq/L (เช่น จาก K 6.7 mEq ให้เหลือไม่เกิน 5 mEq) การคำนวณ : ปริมาณ K ที่ต้องถูกนำออกร่างกาย = 30 L x 2 mEq/L = 60 mEq กรณีใช้ Kalimate : K ถูกนำออกจากร่างกาย mEq ต้องใช้ยา 1 กรัม ดังนั้นถ้าต้องการนำ K ออกจากร่างกาย 60 mEq ต้องได้รับยา = กรัม กรณีใช้ Kayexalate : K ถูกนำออกจากร่างกาย mEq ต้องใช้ยา 1 กรัม ดังนั้นถ้าต้องการนำ K ออกจากร่างกาย 60 mEq ต้องได้รับยา = กรัม

12 Case : Hyperkalemia HN : ผู้ป่วยชายไทย อายุ 70 ปี ถูกวินิจฉัยว่าเป็น Chronic renal failure ผู้ป่วยได้รับยาดังนี้ (วันที่ 01/07/52) - Ca carbonate 600 mg 1 x 2 pc - Folic acid 5 mg 1 x 1 pc - Calcium polystyrene sulfonate (Kalimate) 1 x 3 pc - Sodamint 300 mg 1 x 3 pc - Vit. B1-B6-B12 1 x 3 pc

13 ค่า Lab 01/07/52 20/05/52 ค่าปกติ K 6.7 5.4 3.5-5.0 BUN 112 93 9-19
Creatinine 15.1 12.7 Na 135 Cl 108 106 97-108

14 จากผลการตรวจ lab พบว่าผู้ป่วยมีระดับ K ในเลือดสูง ( K = 6
จากผลการตรวจ lab พบว่าผู้ป่วยมีระดับ K ในเลือดสูง ( K = 6.7 mEq/L) (Goal: mEq/L) ซึ่งเรียกว่า Hyperkalemia สามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ ซึ่งในผู้ป่วยรายนี้น่าจะมีภาวะนี้เนื่องมาจากไตทำหน้าที่บกพร่องคือ Chronic renal failure อีกทั้งสังเกตจากค่า BUN และ Cr ที่มีค่าสูงขึ้นก็สามารถบ่งชี้ถึงสภาพการทำงานของไตที่ย่ำแย่ลง ดังนั้นผู้ป่วยจึงได้รับยารักษาภาวะดังกล่าว คือ Calcium polystyrene sulfonate (Kalimate) 1 x 3 pc ซึ่งขนาดที่ผู้ป่วยได้รับมีความเหมาะสมแล้ว เนื่องจากต้องการลดระดับ K ในเลือดลงประมาณ 1.7 ( ) ซึ่งผู้ป่วยรายนี้ได้รับยาขนาด 15 mg/day (ขนาดยาที่แนะนำ = mg/day)

15 Thank you for your attention