ดร.กฤษฎากร ว่องวุฒิกุล คณะนิติศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์

งานนำเสนอเรื่อง: "ดร.กฤษฎากร ว่องวุฒิกุล คณะนิติศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์"— ใบสำเนางานนำเสนอ:

1 ดร.กฤษฎากร ว่องวุฒิกุล คณะนิติศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์
2 + 2 + สิทธิมนุษยชนกับ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ Human rights and climate change ดร.กฤษฎากร ว่องวุฒิกุล คณะนิติศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์

2 Human rights and the environment
2 + Human rights and the environment มีความสัมพันธ์ในเชิงสนับสนุนกันระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อม

3 ความแตกต่างขั้นพื้นฐานของ
กฎหมายสิทธิมนุษยชนกำหนด หน้าที่ที่รัฐมีต่อปัจเจกบุคคล ในขณะที่กฎหมายสิ่งแวดล้อม ระหว่างประเทศกำหนดหน้าที่ ระหว่างรัฐด้วยกันเอง ดังนั้น กฎหมายสิทธิมนุษยชนจึงมุ่งเน้น ที่ความเสียหายที่เกิดขึ้นกับ ปัจเจกบุคคล ซึ่งเป็นความ เสียหายที่เกิดขึ้นจากปัญหา สิ่งแวดล้อม เช่น การ เปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ความแตกต่างขั้นพื้นฐานของ Human Rights Approach และ Environmental Approach Add a Footer

4 ความแตกต่างขั้นพื้นฐานของ
ระบอบสิทธิมนุษยชน (human rights regime) มีความเป็นกฎหมายมากกว่า ระบอบสิ่งแวดล้อม (environmental regime) ไม่ว่าจะเป็นในเชิงสถาบัน สถาบันสิทธิ มนุษยชนประกอบไปด้วยนักฎหมาย เป็นส่วนใหญ่ ในขณะที่สถาบันของ กฎหมายสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศ เช่น ที่ประชุมของรัฐสมาชิก (conference of the parties, COP) มีภารกิจเบื้องต้นในเชิงการเมือง มากกว่า การตรวจสอบในเชิงกฎหมาย ความแตกต่างขั้นพื้นฐานของ Human Rights Approach และ Environmental Approach Add a Footer

5 ความแตกต่างขั้นพื้นฐานของ
ปัญหาสิ่งแวดล้อมส่วนใหญ่ เช่น การเปลี่ยนแปลงสภาพ ภูมิอากาศ ไม่สามารถจัดการได้ ด้วยการลงมือแก้ปัญหาโดยรัฐใด รัฐหนึ่งแต่เพียงอย่างเดียว แต่ ต้องอาศัยความพยายามร่วมกัน (collective effort) แต่การ เคารพพันธกรณีทางด้านสิทธิ มนุษยชนของรัฐใดรัฐหนึ่งนั้น ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการปฏิบัติหน้าที่ ของรัฐอื่น ความแตกต่างขั้นพื้นฐานของ Human Rights Approach และ Environmental Approach Add a Footer

6 นักกฎหมายสิ่งแวดล้อมมีมุมมองต่อสิทธิมนุษยชนอย่างไร
มองว่า หากกิจกรรมที่ส่งเสริม การก่อให้เกิดโลกร้อนคุกคามต่อ สิทธิมนุษยชน ดังนั้น กิจกรรมที่ กำลังกระทำอยู่จะเป็นสิ่งที่ผิด กฎหมาย สามารถสร้าง argument ภายใต้กฎหมายที่มี อยู่แล้วได้ ซึ่งก็คือ กฎหมายสิทธิ มนุษยชน นักกฎหมายสิ่งแวดล้อมมีมุมมองต่อสิทธิมนุษยชนอย่างไร มองว่ากฎหมายสิทธิมนุษยชนมี forum ให้กับ การปกป้องสิ่งแวดล้อมได้ เพราะกฎหมายสิทธิ มนุษยชนมีศาลรองรับ มีผู้รายงานพิเศษที่จะ ตรวจสอบสถานการณ์ต่าง ๆ ได้ Forum ของสิทธิมนุษยชนทรงพลังกว่า Add a Footer

7 Approaches ที่ใช้ในเรื่องนี้ คือ
มองสิ่งแวดล้อมในฐานะที่เป็นเงื่อนไขของการใช้สิทธิมนุษยชน มองสิทธิมนุษยชนในฐานะที่เป็นเครื่องมือ (tool) ที่จะจัดการกับปัญหาสิ่งแวดล้อมได้ มองสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมอย่างบูรณาการภายใต้แนวความคิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน มองสิทธิมนุษยชนเพื่อขับเคลื่อนสิทธิในสิ่งแวดล้อมที่ดี (human right to a healthy environment) Add a Footer

8 ความห่วงกังวลบางประการของ การปรับใช้กฎหมายสิทธิมนุษยชน
Anthropocentric Approach vs. Ecocentric Approach Present generations vs. Future generations ความห่วงกังวลบางประการของ การปรับใช้กฎหมายสิทธิมนุษยชน Add a Footer

9 มิติทางด้านสิ่งแวดล้อมของสิทธิมนุษยชน (Environmental dimensions of human rights)
ในทางตรง สิ่งแวดล้อมที่เสื่อมโทรมอาจส่งผลเป็นการจำกัดให้ ปัจเจกบุคคลหรือชุมชนไม่สามารถใช้สิทธิบางอย่างที่กฎหมาย รับรองได้อย่างเต็มที่ สิ่งแวดล้อมที่เสื่อมโทรมขัดขวางความสามารถของรัฐบาลที่จะ คุ้มครอง (protect) และทำให้สิทธิของพลเมืองของตนเป็นจริง (fulfil) Add a Footer

10 สิทธิมนุษยชนใดที่ได้รับผลกระทบ จากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
Add a Footer

11 โดยทั่วไปแล้ว การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศส่งผลต่อการ ทำให้สิทธิเกิดขึ้นได้จริง (realisation) และการใช้ สิทธิมนุษยชน (enjoyment) การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมีนัยสำคัญ ต่อเรื่องสิทธิที่จะอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดี หรือที่ สะอาด (A right to healthy and clean environment)

12 The right to health กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมICESCR ข้อ 12 รัฐภาคีแห่งกติกานี้รับรองสิทธิของทุกคนที่จะมีสุขภาพกายและสุขภาพจิตตามาตรฐานสูงสุดเท่าที่เป็นไปได้ (The highest attainable standard of physical and mental health) สภาพแวดล้อม เช่น อากาศที่ดี น้ำสะอาด อาหารที่ถูก สุขลักษณะและปลอดภัย มีผล ต่อสุขภาพ Add a Footer

13 The Convention on the Elimination of all forms of Discrimination Against Women (CEDAW) (Articles 12, 14(2)(b)) The Convention on the Elimination of all forms of Racial Discrimination (CERD) (Article 5(e)(iv)) The Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD) (Articles 16(5), 22(2) and 25) The Convention on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and their Families (CMW) (Articles 43(1)(e), 45(1)(c) and 70) Add a Footer

14 อุณหภูมิที่สูงขึ้นอาจทำให้ เกิดอาหารเป็นพิษ
ผลกระทบจากสภาพอากาศ ที่รุนแรง เช่น คลื่นความ ร้อน ความแล้ง น้ำท่วม และพายุ อุณหภูมิที่สูงขึ้นอาจทำให้ เกิดอาหารเป็นพิษ ฝนตกหนัก น้ำท่วม ทำให้ เกิดโรคที่มากับน้ำ เช่น มาลาเรีย Climate Change Add a Footer

15 The right to adequate food
กติการะหว่างประเทศว่าด้วย สิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และ วัฒนธรรมICESCR ข้อ 11 (2) สิทธิขั้นพื้นฐานของทุกคนที่ จะปลอดจากความหิวโหย The right to adequate food สิทธิในอาหารที่เพียงพอ Add a Footer

16 การเปลี่ยนแปลงสภาพ ภูมิอากาศส่งผลกระทบต่อ วิธีการผลิตอาหาร (food production)
อุณหภูมิที่สูงขึ้นส่งผลต่อผืน ดินที่จะปลูกพืช ปริมาณ อาหารที่ผลิตได้ อัตราการต่ายของปศุสัตว์ เพิ่มขึ้น การเพิ่มจำนวนขึ้นของแมลง และวัชพืช Climate Change Add a Footer

17 ความแห้งแล้งหรือน้ำท่วม ส่งผลต่อการเพาะปลูก
ราคาอาหารเพิ่มสูงขึ้นจาก สภาวะโลกร้อน ส่งผลกระทบต่อความมั่นคง ทางอาหาร (food security) การขาดแคลนอาหารและ ภาวะทุพโภชนาการ (malnutrition) Climate Change Add a Footer

18 สิทธิในอาหารที่เพียงพอ
สิทธิขั้นพื้นฐานของทุกคนที่ จะมีน้ำอย่างเพียงพอ ปลอดภัย เข้าถึงได้ทาง กายภาพ สำหรับใช้เพื่อ ประโยชน์ส่วนตัวหรือชุมชน เช่น เพื่อการดื่ม การเตรียม อาหาร เพื่อความสะอาด ส่วนบุคคลและครัวเรือน The right to water สิทธิในอาหารที่เพียงพอ Add a Footer

19 IPCC’s Fifth Assessment Report
การเปลี่ยนแปลงสภาพ ภูมิอากาศส่งผลให้น้ำแข็งที่ ปกคลุมพื้นผิวน้ำทะเลบาง ลง น้ำแข็งขั้วโลกละลาย การไหลบ่าของน้ำเค็ม (salt-water inundation) เนื่องมาจากคลื่นพายุ (storm surges) และการที่ ระดับน้ำทะเลหนุนสูงขึ้น (sea-level rise) Climate Change Add a Footer

20 The right to adequate housing
ICESCR ข้อ 11 รัฐภาคีแห่งกติกานี้รับรองสิทธิของทุกคนในมาตรฐานการครองชีพที่เพียงพอสำหรับตนเองและครอบครัว....ที่อยู่อาศัย (housing) ที่เพียงพอและสภาพการครองชีพที่ดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง สิทธิในที่อยู่อาศัยที่เพียงพอ ที่อยู่อาศัยที่ปลอดภัย สงบ และมีเกียรติศักดิ์ศรี ปราศจากการบังคับขับไล่ มีสาธารณูปโภคอย่างเพียงพอ Add a Footer

21 น้ำท่วมขังในพื้นที่ลุ่มต่ำ ชายฝั่งถูกกัดเซาะ เกิดการอพยพ ย้ายถิ่นฐาน
ระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้น สภาพ อากาศที่แปรปรวน ส่งผล กระทบต่อชุมชนที่อยู่ชายฝั่ง Arctic communities Small island States Low-lying region น้ำท่วมขังในพื้นที่ลุ่มต่ำ ชายฝั่งถูกกัดเซาะ เกิดการอพยพ ย้ายถิ่นฐาน Climate Change Add a Footer

22 ประธานาธิบดีของประเทศมัลดีฟส์ ได้พิจารณาการซื้อที่ดินในประเทศออสเตรเลีย อินเดีย และศรีลังกา เพื่อให้ชาวมัลดีฟส์ได้มีที่ดินอยู่อาศัย เพื่อให้สามารถใช้สิทธิมนุษยชนได้หากประเทศ มัลดีฟส์จมลงใต้ท้องทะเล Add a Footer

23 รัฐบาลของประเทศคิริบาส ได้ซื้อที่ดิน 20 ตารางกิโลเมตร ในประเทศฟิจิเพื่อจัดการกับปัญหาความมั่นคงทางอาหาร รัฐบาลของประเทศฟิจิแสดงท่าทีว่ายินดีต้อนรับผู้อพยพลี้ภัยที่อาจเกิดจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ Add a Footer

24 สิทธิกำหนดเจตจำนงของตนเอง และสิทธิของชนพื้นเมือง
ICESCR ข้อ 1 ประชาชาติทั้งปวงมีสิทธิกำหนดเจตจำนงของตนเอง โดยสิทธินั้นประชาชาติเหล่านั้นจะกำหนดสถานะทางการเมืองของตนโดยเสรี และพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม The right to self-determination and the rights of indigenous and minority groups สิทธิกำหนดเจตจำนงของตนเอง และสิทธิของชนพื้นเมือง และชนกลุ่มน้อย Add a Footer

25 การเปลี่ยนแปลงสภาพ ภูมิอากาศสร้างภัยคุกคามแก่ ชนพื้นเมืองที่จะอยู่อาศัยใน ดินแดนดั้งเดิมของตน หรือ ดำรงชีพด้วยวิถีชีวิตแบบ ดั้งเดิม ประชาชนในหมู่เกาะเล็ก ๆ หรือประเทศที่เป็นบริเวณที่ลุ่ม ต่ำอาจได้รับผลกระทบจาก การสูญเสียดินแดนจากการ เพิ่มสูงขึ้นของระดับน้ำทะเล ส่งผลต่อสิทธิในการกำหนด เจตจำนงของตนเอง Climate Change Add a Footer

26 2 + The inuit petition การยื่นข้อร้องเรียนของชาวอินูอิตต่อ Inter-American Court of Human Rights Add a Footer

27 เป็นข้อร้องเรียนภายใต้
American Declaration of the Rights and Duties of Man American Convention on Human Rights The inuit petition Add a Footer

28 มีการยื่นคำร้องว่า แผ่นน้ำแข็งในทะเลที่บางลง การเปลี่ยนแปลงของหิมะที่ตก การละลายของดินเยือกแข็งคงตัว และการเปลี่ยนแปลงของการเคลื่อนย้ายของสัตว์ เป็นผลโดยตรงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ที่กระทำลงโดยประเทศสหรัฐอเมริกา และเป็นการละเมิดต่อสิทธิในทรัพย์สิน สุขภาพ ชีวิต วิถีแห่งการดำรงชีพ ที่อยู่อาศัย การเคลื่อนย้าย วัฒนธรรม

29 The inter-American Commission
คณะกรรมาธิการไม่รับคำร้องไว้พิจารณา โดยไม่ได้เหตุผลใด ๆ Add a Footer

30 สรุป Greening of human rights
สิ่งแวดล้อมสามารถส่งผลกระทบโดยตรงต่อสิทธิที่ ได้รับการรับรองอยู่ในตราสารระหว่างประเทศ ระดับสากลและระดับภูมิภาค สิทธิดังกล่าวได้ถูกปรับใช้ในลักษณะในมิติทางด้าน สิ่งแวดล้อม ซึ่งทำให้เกิดความเชื่อมโยงกันระหว่าง สิ่งแวดล้อมและสิทธิมนุษยชน กระบวนการ ตีความและการพิจารณาแง่มุมทางด้าน สิ่งแวดล้อมของสิทธิมนุษยชนที่มีอยู่แล้ว เราเรียก กระบวนการนี้ว่า Greening of human rights Add a Footer

31 จากข้อเท็จจริงที่ว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมีผลต่อการใช้สิทธิมนุษยชนนั้นมิได้หมายความว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโดยตัวมันเองนั้นก่อให้เกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชนขึ้น การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจะมีความเกี่ยวข้องกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนก็ต่อเมื่อเราสามารถที่จะกำหนดลงไปว่ารัฐมีหน้าที่อย่างไรและรัฐมีการละเมิดหน้าที่นั้นหรือไม่ Add a Footer

32 ประเภทของหน้าที่ นักวิชาการด้านสิทธิมนุษยชนได้จำแนกหน้าที่ออกเป็น
หน้าที่ในการเคารพ (respect) หน้าที่ในการคุ้มครอง (protect) และ หน้าที่ในการทำให้สิทธินั้นเป็นจริง (fulfill) Add a Footer

33 หน้าที่ของรัฐในการเคารพสิทธิมนุษยชน
รัฐจะต้องไม่พรากสิทธิของปัจเจกบุคคลไป เช่น รัฐจะต้องไม่เข้าไปยุ่งเกี่ยวกับการซ้อมทรมานประชาชนของตนเอง เป็นต้น ในบริบทของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หน้าที่ในการเคารพนั้นต้องการให้รัฐสอดส่องกิจกรรมของรัฐบาลที่มีส่วนสนับสนุนในการก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เช่น การปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากหน่วยงานของรัฐหรือจากกิจกรรมในทางทหารต่าง ๆ อาจรวมถึงการตัดสินใจของรัฐบาลที่จะต้องควบคุมกำกับดูแลพฤติกรรมของภาคเอกชนยกตัวอย่างเช่นการตัดสินใจของรัฐบาลที่จะให้มีการก่อสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหินหรือไม่ Add a Footer

34 หน้าที่ของรัฐในการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
หน้าที่ในการคุ้มครอง เป็นหน้าที่ในเชิงบวก (positive) ซึ่งหมายถึงต้องการให้รัฐดำเนินการในการป้องกันมิให้ตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐ (non-State actor) ละเมิดสิทธิมนุษยชน การละเมิดหน้าที่ในการคุ้มครองมักจะเกิดขึ้นจากการละเว้น ในบริบทของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หน้าที่ในการคุ้มครองอาจรวมถึงหน้าที่ในการกำกับดูแลการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของบริษัทเอกชนที่มีส่วนช่วยในการก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ Add a Footer

35 หน้าที่ของรัฐในกรณีนี้ได้แก่การออกกฎหมายหรือการสร้างกรอบในทางปกครองเพื่อยับยั้งภัยคุกคามต่อชีวิตซึ่งเกิดจากเหตุการณ์ธรรมชาติรวมถึงการเตรียมความพร้อมต่าง ๆ Add a Footer

36 ผู้ที่มีหน้าที่ โดยทั่วไปแล้วกฎหมายสิทธิมนุษยชนกำหนดหน้าที่ให้รัฐปฏิบัติตามมากกว่าที่จะกำหนดหน้าที่ให้แก่บริษัท อย่างไรก็ตามการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ส่วนใหญ่นั้นเกิดขึ้นโดยเอกชน คำถามที่เกิดขึ้นคือ หน้าที่ในการเคารพ คุ้มครอง และทำให้เป็นจริงนั้นสามารถนำมาปรับใช้กับบริษัทได้หรือไม่ Add a Footer

37 โดยหลักแล้วกฎหมายสิทธิมนุษยชนจำกัดกิจกรรมของตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐให้อยู่ภายใต้ขอบเขตของหน้าที่ของรัฐในการปกป้องมีให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศด้วยวิธีการที่รัฐนั้นเข้าไปกำกับดูแลกิจกรรมของเอกชนไม่ให้กิจกรรมดังกล่าวส่งผลกระทบต่อการใช้สิทธิมนุษยชน แต่อย่างไรก็ตามเคยมีแนวปฏิบัติ ของ The Philippines Commission on Human Rights ที่ได้มีการตรวจสอบเรื่องสิทธิมนุษยชนในด้านสภาพภูมิอากาศและมีการสั่งการให้บริษัทน้ำมันถ่านหินและเมืองรวมทั้งสิ้น 47 แห่งดำเนินการบางอย่างอันเป็นการตอบสนองต่อการกล่าวหาว่ามีการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรงอันเป็นผลมาจากการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากกระบวนการผลิต Add a Footer

38 ผู้ที่ได้รับประโยชน์จาก หน้าที่ในการคุ้มครองเคารพและทำให้เป็นจริง
ประเด็น หน้าที่ในการเคารพ คุ้มครอง และทำให้เป็นจริงนั้น รัฐมีหน้าที่นี้ต่อปัจเจกบุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่อยู่ในดินแดนของตนเท่านั้นหรือหน้าที่ดังกล่าวนี้จะต้องขยายออกไปยังประชาชนในรัฐอื่นด้วย Add a Footer

39 ในบริบทของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศนั้นข้อพิจารณาคือการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์นั้นไม่ได้จำกัดผลอยู่ภายในเขตแดนของรัฐใดรัฐหนึ่งเท่านั้น แต่การปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ส่งผลกระทบต่อประชาชนในทุก ๆ ที่ในระดับที่มีความรุนแรงแตกต่างกันออกไป คำถามที่เกิดขึ้นคือผลกระทบจากการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเช่นนี้จะหมายถึงว่า รัฐมีหน้าที่ด้านสิทธิมนุษยชนต่อประชาชนทั่วทั้งโลกเลยหรือไม่ Add a Footer

40 ในคดีที่ชาว Inuit ได้ยื่นคำร้องนั้นจะเห็นได้ว่ามิได้ยื่นคำร้องในนามของชาว Inuit ที่อยู่อาศัยในอลาสก้าเท่านั้นแต่ยังเป็นการฟ้องร้องเพื่อเป็นตัวแทนของประชาชนที่อยู่ในเขตอาร์กติกอื่น ๆ รวมถึงประเทศรัสเซีย แคนาดา นอร์เวย์ และฟินแลนด์อีกด้วย Add a Footer

41 สิทธิมนุษยชนในความตกลงปารีส (The paris agreement)
วัตถุประสงค์หลัก ควบคุมการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกให้ต่ำกว่า 2 องศาเซลเซียส เมื่อเทียบกับยุคก่อนอุตสาหกรรม และมุ่งพยายามควบคุมการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิไม่ให้เกิน 1.5 องศาเซลเซียส เมื่อเทียบกับยุคก่อนอุตสาหกรรม โดยคำนึงว่าการดำเนินการตามนี้ จะลดความเสี่ยงและผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้อย่างมีนัยสำคัญ

42 Add a Footer

43 2 + 2 + THANK YOU Add a Footer