- Introduction (punya) Course outline - Introduction (punya) - Geological investigation (punya) - Remote sensing investigation (kritsanapol) Geochemical Investigation (punya) Geophysical Investigation (veera) - Drilling exploration & subsurface investigation (Pakdeepong) Reserve estimation (Pakdeepong) -Ore deposit model (punya) Exploration law and Report writing (punya) -

แนวคิดพื้นฐาน (General Consideration) บทที่ 1 แนวคิดพื้นฐาน (General Consideration)

การสำรวจแร่ (Mineral exploration) เป็น วิชาทางวิทยาที่ศึกษาถึงขั้นตอนการสำรวจแหล่งแร่ ตั้งแต่การเริ่มต้นคิดวางแผนการสำรวจ การเลือกบริเวณของการสำรวจ ไปจนถึงประเมินผลการสำรวจว่ามีแร่มีค่ามากเท่าใดเละมีคุณภาพเป็นอย่างไร

การสำรวจแร่และการแสวงหาแร่ (Exploration and Prospecting) การสำรวจแร่ คือ ขั้นตอนทั้งหมดของการทำงาน ตั้งแต่เริ่มคิดวางแผนสำรวจ ไปจนถึงการค้นหาแร่ โดยอาศัยหลักวิชาการและเทคโนโลยีเข้าช่วย เป็นการศึกษาอย่างกว้างๆ ส่วนการแสวงหาแร่ เป็นการศึกษารายละเอียดเฉพาะแหล่งของตัวชี้วัดนั้น การสำรวจแร่มีขึ้นเนื่องจากการเกิดปัญหาวิกฤตการณ์ประชากร จากการที่ประชากรเพิ่มขึ้น ทำให้ needs หรือความต้องการ และอุปสงค์ (demand) ของอาหารและวัตถุดิบ energy and mineral และ mineral exploration มีความสัมพันธ์ดังนี้

แผนภูมิแสดงความสัมพันธ์ระหว่างการสำรวจกับประชากร

แผนภูมิแสดงความสัมพันธ์ระหว่างการสำรวจกับภาวะทางเศรษฐกิจ

Mineral Exploration and Economics เมื่อการสำรวจมีความสัมพันธ์กับเศรษฐกิจ ดังนั้นถ้าวัตถุดิบขาดแคลน ผลที่ตามมาคือราคาสินค้าจะสูงขึ้นจนผู้บริโภคไม่สามารถซื้อได้ ทำให้ต้องเพิ่มการสำรวจเพื่อตอบสนองความต้องการที่สูงขึ้น

แผนภูมิแสดงความต้องการวัตถุดิบในสังคมมนุษย์

แผนภูมิแสดงความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยงานด้านการสำรวจแหล่งแร่จนถึงการผลิตวัตถุดิบ

ในแง่เศรษฐกิจราคาสินค้ามักเปลี่ยนแปลงไปตามความต้องการของผู้ซื้อและจำนวนของที่มีขาย โดยราคาสินค้าจะเพิ่มขึ้นถ้าความต้องการสินค้ามีมากกว่าปริมาณสินค้า นั่นคิอการขยายตัวของอุปสงค์มากกว่าอุปทาน ในทางตรงข้าม ถ้าผู้บริโภคมีความต้องการสินค้าน้อยกว่าปริมาณสินค้าจะทำให้ราคาสินค้าลดลง แต่ถ้าขยายตัวเท่ากัน จะทำให้ราคาสินค้าคงที่ในที่สุด

ความสัมพันธ์ของราคาและ ปริมาณวัตถุดิบกับอุปทาน ความสัมพันธ์ระหว่างราคา และปริมาณกับอุปสงค์

ความสัมพันธ์ระหว่างอุปสงค์และอุปทานกับดุลยภาพแห่งราคาและปริมาณ

การเปลี่ยนแปลงเส้นอุปทานเมื่อเกิดการขาดแคลนวัตถุดิบหรือปริมาณวัตถุดิบลดลง

การเปลี่ยนแปลงเส้นอุปทานเมื่อราคาวัตถุดิบเพิ่มขึ้น

ตัวอย่าง ข้อมูลเรื่องหินอ่อน-หินแกรนิต (block) ของสภาการเหมืองแร่ (ฉบับที่ 5 , 2536) อธิบายถึงการกำหนดราคาหินบล๊อค เมื่อปริมาณการผลิตและปริมาณความต้องการใช้เพิ่มขึ้น โดยใช้เส้นอุปสงค์และอุปทานของหินมาเป็นตัวอธิบาย จากข้อมูลราคา และปริมาณการผลิตหินอ่อนและแกรนิต พบว่าแนวโน้มของระดับราคาหิน block ค่อนข้างคงที่ ในขณะที่การผลิตเพิ่มขึ้นตลอด กล่าวคือ อัตราการเพิ่มของการผลิต (อุปทาน) อยู่ในระดับเดียวกันหรือใกล้เคียงกับอัตราเพิ่มขึ้นของความต้องการใช้ (อุปสงค์) ซึ่งส่งผลให้ราคานั้นคงที

ระดับราคาคงที่เนื่องจากราคาขยายตัวที่เท่ากันของอุปสงค์และอุปทานของหินประดับ

ระดับราคาสูงขึ้นเนื่องจากการขยายตัวของอุปสงค์มากกว่าอุปทานของหินประดับ

การสำรวจแร่ในอดีตและปัจจุบัน (Past and Present - day Exploration) การเปรียบเทียบการสำรวจในอดีตและปัจจุบันในด้านต่างๆมีดังนี้ ความต้องการและประชากร อดีต : มีความต้องการแร่ต่ำ เนื่องจากประชากรน้อย จึงไม่เกิดความขาดแคลน ปัจจุบัน : มีความต้องการแร่สูงขึ้น เนื่องจากประชากรเพิ่มมากขึ้น จึงเกิดปัญหาความขาดแคลน

กราฟแสดงผลิตภัณฑ์มวลรวม (GDP) ซึ่งได้จากทรัพยากรธรณีกลุ่มต่างๆ

กราฟแสดงอัตราส่วนระหว่างการลงทุนในตลาดกับ GDP (แกน y) กับปีพ. ศ

ต้นทุนการผลิต (cost) และราคาสินค้า (price) อดีต : ส่วนใหญ่แร่มีราคาถูก ต้นทุนการผลิตต่ำเนื่องจากแร่มีความสมบูรณ์สูง ปัจจุบัน : ต้นทุนการผลิตสูงเนื่องจากแหล่งแร่มีความสมบูรณ์ลดลง , พยายามหาแร่ที่มีต้นทุนการผลิตต่ำ เช่น พลอย หรือพยายามหาแร่ที่มีราคาแพง เช่นในภาวะสงคราม ได้แก่ ทังสเตน นิเกิล หรือแร่หายาก เทคโนโลยีและเครื่องมือ (Technology and Equipment) อดีต : สมัยก่อนหลายคนรู้ว่าสินแร่ Al มาจากบอกไซต์ แต่ต่อมาก็รู้ว่าตะกอนพวก pelletic ก็มี Al มากเหมือนกันแต่เทคโนโลยีการถลุงเอื้อให้เนื่องจากราคาแพงมาก ปัจจุบัน : มีการใช้เทคโนโลยีสูงขึ้น เช่น GPS ในการหาตำแหน่งแทนเข็มทิศ

ความกดดันทางการเมืองและภายนอก (Political and External pressure) ความผันผวนทางการเมืองในไทยไม่ค่อยมีผลกระทบต่อเศรษฐกิจมากนัก จะเห็นได้จากการเกิดพฤษภาทมิฬ ซึ่งเป็นเรื่องทางการเมืองแต่ไม่มีผลทำให้เศรษฐกิจเกิดการชะลอตัวมากนัก แต่ผลกระทบจากภายนอก เช่นในปี 2540 เนื่องจากการเก็งกำไรค่าเงินบาทของนักลงทุนทางการเงินต่างชาติและการปล่อยค่าเงินบาทลอยตัวอย่างฉับพลันทำให้การสำรวจลดลงอย่างทันทีด้วย ความรู้ (knowledge) อดีต : ใช้ความรู้น้อยในการสำรวจ ปัจจุบัน : ใช้ความรู้มากขึ้น เนื่องจากมีข้อมูลมากขึ้น เทคโนโลยีสูงขึ้น

การหาแร่และค่าใช้จ่าย (Ore finding and cost of exploration) อดีต : หาง่ายเพราะความสมบูรณ์ยังสูง และเราหาแหล่งแร่ที่อยู่บนผิวดิน (surface deposit) ปัจจุบัน : แร่หายากขึ้นเพราะเหลือน้อยลงและเราหาแหล่งแร่ที่ถูกปิดทับ (concealed deposit) หรืออยู่ใต้ดิน การคมนาคมและการติดต่อสื่อสาร (Transportation and Communication) ปัจจุบันมีความสะดวกสบายมากขึ้น เส้นทางคมนาคมมีหลายทาง

ประสิทธิผลของการสำรวจแร่ (Optimization of Exploration) คือความเหมาะสมหรือประโยชน์สูงสุดในการสำรวจ คือต้องพยายามทำให้อัตราผลตอบแทน (rate return) อย่างต่ำ ต้องมากกว่าอัตราดอกเบี้ย (interest rate) หมายถึง ผลตอบแทนที่ได้รับต้องมากกว่าดอกเบี้ยรายปีในการฝากเงินธนาคาร สถาบันเงินฝากหรือต้นทุนของเงินลงทุนที่หามาได้ ตัวแปรที่สำคัญที่ทำให้เราทราบ optimization of exploration คือ วิธีการสำรวจ กระบวนการทางธรณีวิทยา

ความสำเร็จของการสำรวจแร่ (Exploration success) ตัววัดความสำเร็จของการสำรวจคือการหาแหล่งแร่ให้พบเพื่อนำแร่ขึ้นมาใช้ แต่ไม่รวมถึงความสำเร็จในการเปิดเหมืองใหม่ โดยมากการเริ่มต้นการสำรวจมักมีค่าประสบความสำเร็จต่ำมาก

ราคาและการใช้ประโยชน์จากแร่ ในการสำรวจแร่ สิ่งสำคัญอย่างหนึ่งที่มีผลต่อการสำรวจแร่ คือราคาแร่ เช่นดีบุกในปัจจุบันมีราคาต่ำมาก เนื่องจากการใช้ประโยชน์มีจำกัดและถูกแทนที่ด้วยพลาสติก ทำให้ราคาดีบุกลดลง เหมืองดีบุกก็อยู่ไม่ได้ การสำรวจดีบุกจึงไม่จำเป็นอีกต่อไป ดังนั้นความรู้ความเข้าใจเรื่องราคาและประโยชน์ของแร่จึงเป็นสิ่งที่นักสำรวจต้องให้ความสำคัญ

ผลผลิตแร่บางตัวที่สำคัญในปี 1994 แร่ที่เป็นแร่โลหะแสดงด้วยตัวเอียง

ผลผลิตแร่โลหะและแร่อุตสาหกรรมบางตัวที่เพิ่มขึ้นคิดเป็นร้อยละ (%) จาก ค ผลผลิตแร่โลหะและแร่อุตสาหกรรมบางตัวที่เพิ่มขึ้นคิดเป็นร้อยละ (%) จาก ค.ศ. 1970-1994

การพัฒนาเหมืองเปิด ในช่วงเริ่มต้น (แนว aa’) สินแร่ในสายแร่ถูกขุดออกไปมากกว่าส่วนที่เป็นดินเหนือแร่ แต่เมื่อเหมืองขุดลึกลงไปมากขึ้น อัตราส่วนระหว่างดินทิ้งกับสินแร่ก็มากขึ้น (จนถึงแนว bb’) ซึ่งลดลงจาก 1.6 ไปเหลือ1 (Barnes, 1988)

คำศัพย์ที่นักสำรวจควรรู้ในทางเหมืองแร่