การค้นข้อมูล 1. ความหมายของสารสนเทศ (Information) สารสนเทศ ข้อสนเทศ ข้อมูล หรือข่าวสาร หมายถึง "ข้อเท็จจริงทั้งหลายหรือเหตุการณ์ความรู้ซึ่งมีผู้ถ่ายทอด หรือบันทึกไว้ในสื่อรูปแบบต่าง ๆ สื่อเหล่านั้นอาจเป็น สิ่งพิมพ์ หรือสิ่งซึ่งไม่ตีพิมพ์”(นฤมล ปราชญโยธิน 2531, 124) รวมทั้งสื่ออิเล็กทรอนิกส์ และสารสนเทศประเภทอื่นที่ค้นได้จากอินเตอร์เน็ตหรือจากการเชื่อมตรงในระบบออนไลน์

2. ประเภทของทรัพยากรสารสนเทศและเครื่องมือช่วยค้น ประเภท ตัวเล่ม/ต้นฉบับ เครื่องมือช่วยค้นหนังสือ ตำรา หนังสือชีวประวัติ ชั้นหนังสือ โอแพค หนังสืออ้างอิง (เช่น พจนานุกรม บริเวณหนังสืออ้างอิง โอแพค สารานุกรม ออลมาแนค ฉบับออนไลน์จาก เสิร์ชเอ็นจิน อักขรานุกรมชีวประวัติ อินเทอร์เน็ต อักขรานุกรมภูมิศาสตร์)

ประเภท ตัวเล่ม/ต้นฉบับ เครื่องมือช่วยค้น สิ่งพิมพ์วารสาร ชั้นวารสาร ฐานข้อมูลวารสารบทความวารสาร ฐานข้อมูลวารสารเต็มรูป เช่น H.W. Wilson บทความในนิตยสาร (full-text) เช่น Science Direct บทความในหนังสือ EBSCOhost, ProQuest

ประเภท ตัวเล่ม/ต้นฉบับ เครื่องมือช่วยค้น สื่ออิเล็กทรอนิกส์ เข้าถึงในระบบออนไลน์ โอแพค ทั้งหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ อินเทอร์เน็ต เสิร์ชเอ็นจิน วารสาร หนังสืออ้างอิง โสตทัศนวัสดุ สื่อดิจิตัลหรือ สื่ออิเล็กทรอนิกส์รูปอื่น ๆ

3. การวางแผนการค้นสารสนเทศ มีเรื่องที่จะค้นและกำหนดคำที่จะใช้ค้น กำหนดตรรกที่จะใช้ค้น AND, OR หรือ NOT กำหนดประเภทของสารสนเทศที่ต้องการ หากต้องการสารสนเทศที่ตอบคำถามอย่างสั้น ๆ (Reference query) เช่น ความหมายของคำ ข้อมูลสถิติ ใช้หนังสืออ้างอิงประเภทต่างๆ เช่น พจนานุกรม ออลมาแนค หนังสือสถิติ และสารานุกรม เป็นต้น หากต้องการสารสนเทศที่ตอบคำถามในการวิจัย (Research query) เช่น เมื่อเขียนรายงาน ผู้เขียนรายงานต้องการทรัพยากรสารสนเทศที่กล่าวถึงเรื่องที่ค้นอย่างละเอียด คือต้องการหนังสือและบทความวารสาร

4. วิธีค้นสารสนเทศ ค้นจากชื่อผู้แต่ง ค้นชื่อ James D. Lester พิมพ์ว่า Lester, James D. ค้นจากหัวเรื่อง การเขียนรายงาน โรคเอดส์ ค้นจากเลขหมู่ LC เช่น LB2369 ค้นจากชื่อเรื่อง หนังสือเรื่อง The social work ค้นได้ที่ Social work dictionary ค้นจากคำสำคัญ (Keyword searches) คำที่ปรากฏอยู่ในชื่อผู้แต่ง ชื่อเรื่อง คำที่บอกหัวเรื่อง หรือคำต่างๆ ค้นจากเลข ISBN

5. การจำกัดขอบเขตการค้น กำหนดเขตข้อมูล เช่น หัวเรื่อง ปี กำหนดประเภทของเอกสาร เชื่อมคำค้นด้วย AND หรือ OR หรือ NOTหรือใช้แม่แบบการค้นแบบขั้นสูง (Advanced search) จำกัดคำค้นข้อมูลให้เฉพาะเจาะจง เช่น การออกกำลังกาย การวิ่ง ค้นแหล่งทรัพยากรสารสนเทศเฉพาะสาขาวิชา เช่น ค้นฐานข้อมูลทางการแพทย์ ค้นฐานข้อมูลสิ่งพิมพ์ภาคใต้ ฐานข้อมูลโรคเอดส์

6. การขยายขอบเขตการค้น ใช้คำค้นที่ครอบคลุมกว้างขึ้น หรือใช้คำเหมือน เช่น หากค้นที่ “แม้ว” ได้ข้อมูลน้อย ลองค้นที่ “ชาวเขา” เพิ่มเขตข้อมูลที่ค้น ให้เครื่องค้นทุกเขตข้อมูล (“all fields”) ใช้เครื่องมือช่วยค้นอื่นๆ เช่น นอกจากโอแพค ลองค้นฐานข้อมูลวารสาร หรือใช้เสิร์ชเอ็นจิน เชื่อมคำค้นด้วยคำเหมือน หรือคำที่สะกดต่างกัน ด้วย OR เช่น ค้น shrimps OR prawns หรือ (shrimps prawns)

7. ตัวอย่างหน้าถัดไป การค้นโอแพค และฐานข้อมูล H.W. Wilson