ระบบกฎหมายเกี่ยวกับรัฐวิสาหกิจ: การกำกับดูแลรัฐวิสาหกิจด้านการบิน

งานนำเสนอเรื่อง: "ระบบกฎหมายเกี่ยวกับรัฐวิสาหกิจ: การกำกับดูแลรัฐวิสาหกิจด้านการบิน"— ใบสำเนางานนำเสนอ:

1 ระบบกฎหมายเกี่ยวกับรัฐวิสาหกิจ: การกำกับดูแลรัฐวิสาหกิจด้านการบิน
ระบบกฎหมายเกี่ยวกับรัฐวิสาหกิจ: การกำกับดูแลรัฐวิสาหกิจด้านการบิน ดร. เสรี นนทสูติ ที่ปรึกษากฎหมายสำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ ณ คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 15 มกราคม 2553

2 ความสำคัญของรัฐวิสาหกิจต่อระบบเศรษฐกิจ ความหมายและประเภทของรัฐวิสาหกิจ
หัวข้อการบรรยาย ความสำคัญของรัฐวิสาหกิจต่อระบบเศรษฐกิจ ความหมายและประเภทของรัฐวิสาหกิจ ระบบกฎหมายรัฐวิสาหกิจ กฎหมายเกี่ยวกับการดำเนินงาน กฎหมายเกี่ยวกับการเงิน กฎหมายเกี่ยวกับบุคลากร ระบบการกำกับดูแลรัฐวิสาหกิจ การยกเว้น/ผ่อนคลายกฎระเบียบให้กับรัฐวิสาหกิจ รัฐวิสาหกิจกับรัฐธรรมนูญ ปัญหาระบบกฎหมายรัฐวิสาหกิจ ข้อมูลรัฐวิสาหกิจด้านการบิน

3 ประเภทของรัฐวิสาหกิจ
จัดตั้งโดยกฎหมายเฉพาะ จัดตั้งโดยพระราชกฤษฎีกาออกตาม ความในพระราชบัญญัติว่าด้วยการจัดตั้ง องค์การของรัฐบาล พ.ศ. 2496 จัดตั้งตามกฎหมายเอกชน (บริษัทจำกัด และบริษัทมหาชนจำกัด) หน่วยงานธุรกิจของรัฐหรือของรัฐบาล บริษัทที่แปลงสภาพตามพระราชบัญญัติ ทุนรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2542 หน่วยงานธุรกิจขององค์กรปกครองส่วน ท้องถิ่น รัฐวิสาหกิจที่กระทรวงการคลังกำกับดูแล สถาบันการเงินที่รัฐเข้าแทรกแซง รัฐวิสาหกิจที่เป็นบริษัทลูก รัฐวิสาหกิจที่เป็นโดยนิติเหตุ หน่วยงานของรัฐที่เป็นรัฐวิสาหกิจ

4 ตัวอย่างคำนิยามที่เกี่ยวข้อง “รัฐวิสาหกิจ”
พรบ. วิธีการงบประมาณ พ.ศ. 2502 พรบ. ว่าด้วยการให้เอกชนเข้าร่วมงานในกิจการของรัฐ พ.ศ. 2535 พรบ. ทุนรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2542 พรบ. คุณสมบัติมาตรฐานสำหรับกรรมการและพนักงาน พ.ศ. 2518 พรบ. แรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ พ.ศ. 2543 พรบ. พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ พ.ศ. 2521 พรบ. การบริหารหนี้สาธารณะ พ.ศ. 2548 พรบ. ว่าด้วยความผิดของพนักงานในองค์การหรือหน่วยงานของรัฐ พ.ศ. 2502 พรบ. ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. 2542

5 โครงสร้างนิยาม “รัฐวิสาหกิจ” ตามกฎหมายต่างๆ
บริษัทลูก บริษัทหลาน รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. แพ่ง หรือ กม. มหาชน) รัฐ รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) บริษัทลูก บริษัทหลาน รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. แพ่ง หรือ กม. มหาชน) รัฐ รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) บริษัทลูก บริษัทหลาน รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. แพ่ง หรือ กม. มหาชน) รัฐ รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) บริษัทเหลน ถือรวม > 50% บริษัทลูก บริษัทหลาน รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. แพ่ง หรือ กม. มหาชน) รัฐ 1. รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) พรบ.วิธีงบประมาณ / พรบ. ทุนรัฐวิสาหกิจ / พรบ. เอกชนเข้าร่วมงาน / พรบ. ตรวจเงินแผ่นดิน / สคร. พรบ. คุณสมบัติมาตรฐานฯ พรบ. สภาพัฒน์ฯ, พรบ. การบริหารหนี้ฯ รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) รัฐ รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) รัฐ รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) รัฐ รัฐ ถือรวม > 50% รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. แพ่ง หรือ กม. มหาชน) ถือ > 50% ถือรวม > 50% รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. แพ่ง หรือ กม. มหาชน) ถือรวม > 50%* บริษัทลูก ถือรวม > 50% หมายเหตุ * พรบ. การบริหารหนี้ฯ นับรวมเฉพาะทุนตามสัดส่วนที่เป็นของหน่วยงานของรัฐเท่านั้น ถือรวม > 66.7% บริษัทลูก พรบ. แรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ ถือรวม > 50% รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. จัดตั้งเฉพาะ) รัฐ ถือรวม > 50% ถือรวม > 50% รัฐวิสาหกิจแม่ (กม. แพ่ง หรือ กม. มหาชน)

6 พระราชบัญญัติวิธีการงบประมาณ พ.ศ. 2502 มาตรา 4
พระราชบัญญัติวิธีการงบประมาณ พ.ศ มาตรา 4 “รัฐวิสาหกิจ” หมายความว่า (ก) องค์การของรัฐบาลหรือหน่วยงานธุรกิจที่รัฐบาลเป็นเจ้าของ (ข) บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่ส่วนราชการมีทุนรวมอยู่ด้วย เกินกว่าร้อยละห้าสิบ (ค) บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่ส่วนราชการและ/หรือรัฐวิสาหกิจตาม (ก) และ / หรือ (ข) มีทุนรวมอยู่ด้วยเกินกว่าร้อยละห้าสิบ (ง) บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่ส่วนราชการและ/หรือรัฐวิสาหกิจตาม (ค) และ/หรือ (ก) และ/หรือ (ข) มีทุนรวมอยู่ด้วยเกินกว่าร้อยละห้าสิบ (จ) บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่ส่วนราชการและ/หรือรัฐวิสาหกิจตาม (ง) และ/หรือ (ก) และ/หรือ (ข) และ/หรือ (ค) มีทุนรวมอยู่ด้วย เกินกว่าร้อยละห้าสิบ

7 พระราชบัญญัติคุณสมบัติมาตรฐานสำหรับกรรมการและพนักงาน รัฐวิสาหกิจ พ. ศ
พระราชบัญญัติคุณสมบัติมาตรฐานสำหรับกรรมการและพนักงาน รัฐวิสาหกิจ พ.ศ มาตรา 4 “รัฐวิสาหกิจ” หมายความว่า (1) องค์การของรัฐบาลตามกฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งองค์การของรัฐบาล หรือกิจการของรัฐตามกฎหมายที่จัดตั้งกิจการนั้นและหมายความ รวมถึงหน่วยงานธุรกิจที่เป็นเจ้าของ แต่ไม่รวมถึงองค์การหรือกิจการ ที่มีวัตถุประสงค์เฉพาะเพื่อสงเคราะห์หรือส่งเสริมการใด ๆ ที่มิใช่ธุรกิจ (2) บริษัทจำกัดหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่กระทรวง ทบวง กรม หรือ ทบวงการเมืองที่มีฐานะเทียบเท่าและหรือรัฐวิสาหกิจตาม (1) มีทุน รวมอยู่ด้วยเกินร้อยละห้าสิบ หรือ (3) บริษัทจำกัด หรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่กระทรวง ทบวง กรม หรือ ทบวงการเมืองที่มีฐานะเทียบเท่า และหรือรัฐวิสาหกิจตาม (1) และ/หรือ (2) มีทุนรวมอยู่ด้วยถึงสองในสาม

8 พระราชบัญญัติแรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ พ.ศ. 2543 มาตรา 6
“รัฐวิสาหกิจ” หมายความว่า (1) องค์การของรัฐบาลตามกฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งองค์การของรัฐบาล หรือกิจการของรัฐตามกฎหมายที่จัดตั้งกิจการนั้น และให้หมายความ รวมถึงหน่วยงานธุรกิจที่รัฐเป็นเจ้าของ (2) บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่กระทรวง ทบวง กรม หรือทบวง การเมืองที่มีฐานะเทียบเท่า หรือรัฐวิสาหกิจตาม (1) มีทุนรวมอยู่ ด้วยเกินร้อยละห้าสิบ

9 พระราชบัญญัติพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ พ.ศ. 2521มาตรา 4
“รัฐวิสาหกิจ” หมายความว่า องค์การของรัฐบาลตามกฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งองค์การของรัฐบาลหรือกิจการของรัฐตามกฎหมายที่จัดตั้งกิจการนั้น และหมายความรวมถึงหน่วยงานธุรกิจที่รัฐเป็นเจ้าของ บริษัทจำกัดหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล ที่กระทรวง ทบวง กรม หรือส่วนราชการที่เรียกชื่ออย่างอื่นที่มีฐานะเป็นกระทรวง ทบวง หรือกรม และหรือรัฐวิสาหกิจตาม (๑) มีทุนรวมอยู่ด้วยเกินกว่าร้อยละห้าสิบ หรือ (๓) บริษัทจำกัดหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล ที่กระทรวง ทบวง กรม หรือส่วนราชการที่เรียกชื่ออย่างอื่นที่มีฐานะเป็นกระทรวง ทบวง หรือกรม และหรือรัฐวิสาหกิจตาม (๑) และหรือ (๒) มีทุนรวมอยู่ด้วยเกินกว่าร้อยละห้าสิบ

10 พระราชบัญญัติการบริหารหนี้สาธารณะ พ.ศ. 2548 มาตรา 4
“รัฐวิสาหกิจ” หมายความว่า องค์การของรัฐบาลตามกฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งองค์การของรัฐบาล กิจการของรัฐซึ่งมีกฎหมายจัดตั้งขึ้น หรือหน่วยงานธุรกิจที่รัฐบาลเป็นเจ้าของ บริษัทจำกัดหรือบริษัทมหาชนจำกัดที่หน่วยงานของรัฐหรือรัฐวิสาหกิจตาม (ก) มีทุนรวมอยู่ด้วยเกินร้อยละห้าสิบ (ค) บริษัทจำกัดหรือบริษัทมหาชนจำกัด ที่หน่วยงานของรัฐและรัฐวิสาหกิจตาม (ก) หรือ (ข) หรือรัฐวิสาหกิจตาม (ก) และ (ข) มีทุนรวมอยู่ด้วยเกินร้อยละห้าสิบ โดยให้คำนวณเฉพาะทุนตามสัดส่วนที่เป็นของหน่วยงานของรัฐเท่านั้น

11 พระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. 2542
มาตรา ๕ เมื่อรัฐบาลมีแผนงานหรือนโยบายด้านใดด้านหนึ่งโดยเฉพาะเพื่อจัดทำบริการสาธารณะ และมีความเหมาะสมที่จะจัดตั้งหน่วยงานบริหารขึ้นใหม่แตกต่างไปจากส่วนราชการหรือรัฐวิสาหกิจ โดยมีความมุ่งหมายให้มีการใช้ประโยชน์ทรัพยากรและบุคลากรให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด จะจัดตั้งเป็นองค์การมหาชน โดยตราเป็นพระราชกฤษฎีกาตามพระราชบัญญัตินี้ก็ได้ กิจการอันเป็นบริการสาธารณะที่จะจัดตั้งองค์การมหาชนตามวรรคหนึ่ง ได้แก่การรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา การศึกษาอบรมและพัฒนาเจ้าหน้าที่ของรัฐการทะนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรม การพัฒนาและส่งเสริมการกีฬา การส่งเสริมและสนับสนุนการศึกษาและการวิจัย การถ่ายทอดและพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ การบริการทางการแพทย์ และสาธารณสุข การสังคมสงเคราะห์ การอำนวยบริการแก่ประชาชน หรือการดำเนินการอันเป็นสาธารณประโยชน์อื่นใด ทั้งนี้ โดยต้องไม่เป็นกิจการที่มีวัตถุประสงค์เพื่อแสวงหากำไรเป็นหลัก

12 ระบบกฎหมายรัฐวิสาหกิจ
พรบ. ว่าด้วยการจัดตั้งองค์การของรัฐบาล พ.ศ. 2496 พรบ. วิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 พรบ. จัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดี ปกครอง พ.ศ. 2539 พรบ. ว่าด้วยการให้เอกชนเข้าร่วมงานหรือ ดำเนินการในกิจการของรัฐ พ.ศ. 2535 พรบ. ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจ เงินแผ่นดิน พ.ศ. 2542 พรบ. ข้อมูลข่าวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540 พรบ. ว่าด้วยความผิดเกี่ยวกับการเสนอราคา ต่อหน่วยงานของรัฐ พ.ศ. 2542 พรบ. ทุนรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2542 พรฎ. ว่าด้วยการเสนอเรื่องและการประชุม คณะรัฐมนตรี พ.ศ. 2548 ระเบียบว่าด้วยพัสดุ ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการติด ตามการดำเนินงานตามนโยบายการพัฒนา รัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2546 พรบ. หลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ พ.ศ. 2535* พรบ. บริษัทมหาชนจำกัด พ.ศ. 2535* ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์* พรบ. กำหนดความผิดเกี่ยวกับห้างหุ้นส่วน จดทะเบียน ห้างหุ้นส่วนจำกัด บริษัทจำกัด สมาคมและมูลนิธิ พุทธศักราช 2499* การดำเนินงาน พรบ. คุณสมบัติ มาตรฐานสำหรับ กรรมการและพนักงาน รัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2518 พรบ. แรงงาน รัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ พ.ศ. 2543 พรบ. ประกอบ ฐธรรมนูญว่าด้วยการ ป้องกันและปราบ ปรามการทุจริต พ.ศ พรบ. ว่าด้วยความผิด ของพนักงานในองค์การ หรือหน่วยงานของรัฐ พ.ศ. 2502 พรบ. ความรับผิดทาง ละเมิดของพนักงาน เจ้าหน้าที่ในหน่วยงาน ของรัฐ พ.ศ. 2539 พรบ. กองทุนสำรอง เลี้ยงชีพ พ.ศ. 2530 พรบ. จัดตั้งศาลแรงงาน และวิธีพิจารณาคดี แรงงาน พ.ศ. 2522 พรบ. บัตรประจำตัว เจ้าหน้าที่ของรัฐ พ.ศ บุคลากร พรบ. วิธีการงบ ประมาณ พ.ศ. 2502 พรบ. การบริหารหนี้ สาธารณะ พ.ศ. 2548 พรบ. พัฒนาการ เศรษฐกิจและสังคม แห่งชาติ พ.ศ. 2521 ระเบียบว่าด้วยการบัญชี และการเงินของ รัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2520 ระเบียบสำนักนายก รัฐมนตรีว่าด้วยการ จำหน่ายกิจการหรือ หุ้นที่ส่วนราชการหรือ รัฐวิสาหกิจเป็นเจ้าของ พ.ศ. 2504 ระเบียบกระทรวงการ คลังว่าด้วยการจำหน่าย หุ้นและซื้อหุ้นของส่วน ราชการ พ.ศ. 2535 ประมวลรัษฎากร* การเงิน * สำหรับรัฐวิสาหกิจที่เป็นบริษัทหรือบริษัทมหาชนจำกัด

13 ตัวอย่างมติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับรัฐวิสาหกิจ
มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับเงินเดือน ค่าจ้าง สวัสดิการและผลประโยชน์ตอบแทนอื่นของพนักงาน และลูกจ้างรัฐวิสาหกิจ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการสรรหา กำหนดคุณสมบัติและค่าตอบแทนของผู้บริหารสูงสุดรัฐวิสาหกิจ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับหลักเกณฑ์การจำหน่ายโบนัสกรรมการและพนักงาน มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับเบี้ยกรรมการรัฐวิสาหกิจ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับสภาพการจ้าง มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการแก้ไขระบบบำเหน็จบำนาญของรัฐวิสาหกิจ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการพัสดุ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการจัดซื้อพัสดุที่ผลิตในประเทศ มติคณะรัฐมนตรีที่ยกเว้นให้รัฐวิสาหกิจไม่ต้องปฏิบัติตามคำสั่ง กฎ ระเบียบและมติคณะรัฐมนตรีที่ใช้ บังคับกับรัฐวิสาหกิจโดยทั่วไป มติคณะรัฐมนตรีที่ให้รัฐวิสาหกิจสามารถกำหนดขอบเขตสภาพการจ้างที่เกี่ยวกับการเงินได้เองตาม มาตรา 13(2) แห่งพระราชบัญญัติแรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ พ.ศ. 2543 มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการพัฒนารัฐวิสาหกิจ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการลาติดตามคู่สมรสของพนักงานรัฐวิสาหกิจ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการรับเงินหรือทรัพย์สินที่มีผู้บริจาคให้รัฐวิสาหกิจ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการกู้และการใช้เงินกู้จากต่างประเทศของส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับหลักเกณฑ์และแนวทางการกำกับดูแลที่ดีในรัฐวิสาหกิจ มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการบริหารหลักทรัพย์

14 ระบบการกำกับดูแล คณะรัฐมนตรี
คณะกรรมการที่ตั้งขึ้นเฉพาะ (เช่น กนร. กนท. กพช.) สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ พิจารณางบลงทุน สำนักงบประมาณ จัดสรรเงินอุดหนุน กระทรวงแรงงาน (ครส.) สวัสดิการและผลประโยชน์ของพนักงาน สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน ตรวจสอบบัญชี กระทรวงการคลัง ดูแลการเงินการบัญชี การนำส่งรายได้แผ่นดิน การแปรรูปรัฐวิสาหกิจ การจัดการกำกับดูแลที่ดี การตรวจสอบภายใน เสนอความเห็นการกู้เงินและอนุมัติกู้เงิน/ค้ำประกันเงินกู้ การแต่งตั้งกรรมการรัฐวิสาหกิจ กระทรวงเจ้าสังกัด กำหนดนโยบายการบริหารงานรัฐวิสาหกิจในสังกัด คณะกรรมการกำกับดูแลกิจการรายสาขา (เช่น กทช. กสช. ) สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ

15 การยกเว้น/ผ่อนคลายกฎระเบียบให้กับรัฐวิสาหกิจ
เนื่องจากไม่เข้าข่ายเป็น “รัฐวิสาหกิจ” ตามกฎหมายหรือระเบียบนั้นๆ เปรียบเทียบนิยาม “รัฐวิสาหกิจ” ตามกฎหมายวิธีการงบประมาณและกฎหมายแรงงานรัฐวิสาหกิจ สัมพันธ์ฯ ได้รับยกเว้นตามนิยามของกฎหมายหรือระเบียบนั้นๆ เช่น นิยามคำว่า “รัฐวิสาหกิจ” ตามกฎหมายคุณสมบัติมาตรฐาน (“...แต่ไม่รวมถึงองค์การหรือกิจการที่มีวัตถุประสงค์เฉพาะเพื่อ สงเคราะห์หรือส่งเสริมการใด ๆ ที่มิใช่ธุรกิจ”) ตามระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยการบัญชีและการเงินของรัฐวิสาหกิจ พ.ศ หมายถึง “รัฐวิสาหกิจตามกฎหมายว่าด้วยวิธีการงบประมาณซึ่งไม่ใช่บริษัทมหาชนจำกัดที่จดทะเบียนใน ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย เว้นแต่จะมีบทบัญญัติในระเบียบนี้กำหนดไว้เป็นอย่างอื่น” กฎหมายจัดตั้งกำหนดไม่ให้ถือว่าเป็น “รัฐวิสาหกิจ” เช่น มาตรา 5 แห่งพระราชกำหนดบรรษัทบริหารสินทรัพย์ไทย พ.ศ กำหนดว่า “ให้จัดตั้งบรรษัทขึ้นเรียกว่า “บรรษัทบริหารสินทรัพย์ไทย” เรียกโดยย่อว่า “บสท.” ให้ บสท. เป็นนิติบุคคล มีฐานะเป็นหน่วยงานของรัฐที่ไม่เป็นส่วนราชการหรือรัฐวิสาหกิจ ตามกฎหมายว่าด้วยวิธีการงบประมาณและกฎหมายอื่น” ได้รับยกเว้นหรือผ่อนคลายตามกระบวนการที่กำหนดไว้ในกฎหมาย ตามกฎหมายแรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ฯ มาตรา 5 “พระราชบัญญัตินี้ไม่ให้ใช้บังคับแก่รัฐวิสาหกิจ ตามที่กำหนดในพระราชกฤษฎีกา...” การออกมติคณะรัฐมนตรีเพื่อให้อำนาจรัฐวิสาหกิจกำหนดสภาพการจ้างเกี่ยวกับการเงินได้เองตาม มาตรา 13(2)

16 การยกเว้น/ผ่อนคลายกฎระเบียบให้กับรัฐวิสาหกิจ
ได้รับยกเว้นโดยมติคณะรัฐมนตรี กฎระเบียบที่อาจอยู่ในข่ายได้รับยกเว้น ระยะเวลาที่ได้รับยกเว้น (ครอบคลุมถึงกฎระเบียบในอนาคต?) องค์กรที่ได้รับยกเว้น (รวมถึงบริษัทลูกที่เป็นรัฐวิสาหกิจ?)

17 รัฐวิสาหกิจกับรัฐธรรมนูญ (2540)
หมวด 5 แนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ มาตรา 87 รัฐต้องสนับสนุนระบบเศรษฐกิจแบบเสรีโดยอาศัย กลไกตลาด กำกับดูแล ให้มีการแข่งขันอย่างเป็นธรรม คุ้มครอง ผู้บริโภค และป้องกันการผูกขาดตัดตอนทั้งทาง ตรงและทางอ้อม รวมทั้งยกเลิกและละเว้นการตรากฎหมายและกฎเกณฑ์ที่ควบคุม ธุรกิจที่ ไม่สอดคล้องกับความจำเป็นทางเศรษฐกิจ และต้องไม่ประ กอบกิจการแข่งขันกันเอกชน เว้นแต่มีความจำเป็นเพื่อประโยชน์ ในการรักษาความมั่นคงของรัฐ รักษาผลประโยชน์ ส่วนรวม หรือ การจัดให้มีการสาธารณูปโภค เรื่องเสร็จที่ 352/2548 คณะกรรมการกฤษฎีกา (คณะที่ ๑) มีข้อสังเกตว่า องค์การตลาดได้จัดตั้งขึ้นมา ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๙๖ ซึ่งในขณะนั้นอาจมีความจำเป็นที่รัฐจะต้องดำเนินการเกี่ยวกับตลาดเอง เพื่อเป็นการกระตุ้นให้ภาคเอกชนดำเนินการมากยิ่งขึ้น และเพื่อเป็นการอำนวยความสะดวก แก่ประชาชนและเป็นการลดค่าครองชีพของประชาชนด้วย แต่โดยที่ในปัจจุบันนี้ได้มีการ จัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นขึ้นและมีพื้นที่ครอบคลุมทุกพื้นที่ทั่วราชอาณาจักรแล้ว โดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่จัดตั้งขึ้นมีอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายในการจัดให้มีตลาด เป็นส่วนหนึ่งแห่งภารกิจด้วย จึงสมควรได้มีการพิจารณาทบทวนว่าการดำรงองค์การตลาด ไว้จะยังมีความจำเป็นอยู่อีกต่อไปหรือไม่ และจะสอดคล้องกับเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ แห่งราชอาณาจักรไทย มาตรา ๘๗ หรือไม่

18 รัฐวิสาหกิจกับรัฐธรรมนูญ (2550)
มาตรา ๘๔ รัฐต้องดำเนินการตามแนวนโยบายด้านเศรษฐกิจ ดังต่อไปนี้ (๑) สนับสนุนระบบเศรษฐกิจแบบเสรีและเป็นธรรมโดยอาศัยกลไกตลาด และสนับสนุน ให้มีการพัฒนาเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน โดยต้องยกเลิกและละเว้นการตรากฎหมายและกฎเกณฑ์ที่ควบคุมธุรกิจซึ่งมีบทบัญญัติที่ไม่สอดคล้องกับความจำเป็นทางเศรษฐกิจ และต้องไม่ประกอบกิจการที่มีลักษณะเป็นการแข่งขันกับเอกชน เว้นแต่มีความจำเป็นเพื่อประโยชน์ในการรักษาความมั่นคงของรัฐ รักษาผลประโยชน์ส่วนรวม หรือการจัดให้มีสาธารณูปโภค . . . (๕) กำกับให้การประกอบกิจการมีการแข่งขันอย่างเสรีและเป็นธรรม ป้องกันการผูกขาด ตัดตอนไม่ว่าโดยทางตรงหรือทางอ้อม และคุ้มครองผู้บริโภค . . . (๑๐) จัดให้มีสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานอันจำเป็นต่อการดำรงชีวิตของประชาชนเพื่อ ประโยชน์ในการรักษาความมั่นคงของรัฐในทางเศรษฐกิจ และต้องมิให้สาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานอันจำเป็นต่อการดำรงชีวิตของประชาชนอยู่ในความผูกขาดของเอกชนอันอาจก่อความเสียหายแก่รัฐ (๑๑) การดำเนินการใดที่เป็นเหตุให้โครงสร้างหรือโครงข่ายขั้นพื้นฐานของกิจการ สาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานของรัฐอันจำเป็นต่อการดำรงชีวิตของประชาชน หรือเพื่อความมั่นคงของรัฐตกไปเป็นกรรมสิทธิ์ของเอกชน หรือทำให้รัฐเป็นเจ้าของน้อยกว่าร้อยละ ห้าสิบเอ็ด จะกระทำมิได้ . . .

19 ปัญหาในระบบกฎหมายรัฐวิสาหกิจ
หลักการเกี่ยวกับรูปแบบและการจัดองค์กรของรัฐวิสาหกิจ ขาดหลักการกลางในการจัดองค์กร มีการนิยามที่แตกต่างกันไว้ในกฎหมายหลายฉบับ อำนาจทางมหาชนของรัฐในการกำกับดูแลรัฐวิสาหกิจประเภทบริษัทหรือ บริษัทมหาชนจำกัด การเป็นผู้ถือหุ้นฝ่ายข้างมากของรัฐและสิทธิของผู้ถือหุ้นข้างน้อยตามหลัก บรรษัทภิบาล อำนาจของรัฐในการกำหนดมาตรการเพื่อใช้บังคับกับบริษัทรัฐวิสาหกิจ การกำหนดนโยบายการพัฒนารัฐวิสาหกิจและข้อจำกัดของหน่วยงานต่างๆ อำนาจการเสนอหรือกำหนดนโยบาย อำนาจในการแต่งตั้งกรรมการรัฐวิสาหกิจ ข้อจำกัดขององค์กรต่างๆ (กฤษฎีกา สคร. กระทรวงเจ้าสังกัด ศาลปกครอง) สิทธิพิเศษของรัฐวิสาหกิจ ความเท่าเทียมกันในการประกอบธุรกิจ ข้อเสนอการปรับปรุงกฎหมายแข่งขันทางการค้า สิทธิและอำนาจทางมหาชนของรัฐวิสาหกิจแปลงสภาพ การจำกัดอำนาจทางมหาชนของรัฐวิสาหกิจแปลงสภาพและการจัดตั้ง คณะกรรมการกำกับดูแลรายสาขา (sector regulator)

20 ตัวอย่างปัญหากฎหมายรายฉบับ
คำนิยาม “รัฐวิสาหกิจ” กรณีบริษัทไทยโอเลฟินส์และการถือหุ้น ของภาครัฐ (กระทรวงการคลังถือหุ้นใน ปตท % และ ปตท. ถือหุ้นใน โอเลฟินส์ 63.03% จะทำให้โอเลฟินส์ เป็นรัฐวิสาหกิจ หรือไม่) กรณีธนาคารแห่งประเทศไทยและกองทุน เพื่อการฟื้นฟูและพัฒนาระบบสถาบันการเงิน พรบ. วิธีการงบประมาณ คำนิยาม “รัฐวิสาหกิจ” กรณีบริษัท บางจากปิโตรเลียม ซึ่งเป็นบริษัท ลูกของปตท. (เมื่อมีการแปลงสภาพ ปตท. เป็น บริษัทแล้ว บริษัทบางจาก ยังมีสถานะเป็น รัฐวิสาหกิจตามพรบ. รส สัมพันธ์ อยู่หรือไม่) กรณีองค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก ประเด็นอำนาจของรัฐวิสาหกิจในการปรับปรุง สภาพการจ้างเกี่ยวกับการเงินตามมาตรา 13(2) ประเด็นการกำหนดหลักเกณฑ์และเงื่อนไขการ จ่ายค่าตอบแทนพิเศษ (โบนัส) และความสอด คล้องกับระบบประเมินผลการดำเนินงานของ รัฐวิสาหกิจ พรบ. แรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์

21 ตัวอย่างปัญหากฎหมายรายฉบับ
คำนิยาม “รัฐวิสาหกิจ” กรณีสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ กรณีตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย กรณีสำนักธนานุบาล กรุงเทพมหานครและบริษัทสหสามัคคีค้าสัตว์ กรณีองค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกและสำนักงานกองทุนสงเคราะห์การทำสวนยาง กรณีองค์การสวนสัตว์ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย และการกีฬาแห่งประเทศไทย คุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของกรรมการ ผู้บริหารและพนักงานรัฐวิสาหกิจ กรณีการมีประโยชน์ได้เสียของผู้บริหารรัฐวิสาหกิจ กรณีการแต่งตั้งที่ปรึกษาของรัฐวิสาหกิจ กรณีการแต่งตั้งผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองให้เป็นกรรมการรัฐวิสาหกิจ การรักษาการแทนผู้บริหารในรัฐวิสาหกิจ การแก้ไขปรับปรุงพรบ. คุณสมบัติมาตรฐานฯ การนับจำนวนกรรมการในรัฐวิสาหกิจ การสรรหาผู้บริหารในรัฐวิสาหกิจ การปรับปรุงคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของกรรมการ พนักงานและผู้บริหารรัฐวิสาหกิจ Director’s Pool พรบ. คุณสมบัติมาตรฐานสำหรับกรรมการและพนักงานรัฐวิสาหกิจ

22 บริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน)
Share Information Number of shares Authorized 1,700 million shares (as from 13 December 2000) Issued 1,698,900,950 shares (as of 10 January 2008) Paid up Capital 16,989,009,500 Baht Floating Stock 46.21% Stock Listing The Stock Exchange of Thailand (SET) Date of Listing 23 July 1992 Foreign Limit 30% Dividend Policy Not less than 25% of net profit before gains and losses on foreign currency exchange, subject to the company’s investment plans and other relevant factors. Source: Thai Airways International Public Co., Ltd.

23 บริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน)
No. of share % 1. Ministry of Finance 866,997,841 51.03 2. Vayupak Fund 1 by MFC Asset Management Public Company Limited 146,366,600 8.61 3. Vayupak Fund 1 by Krung Thai Asset Management Public Company Limited 4. Government Savings Bank 46,409,885 2.73 5. Thai NVDR Company Limited 39,780,687 2.34 6. Chase Nominees Limited 1 36,782,300 2.16 7. Mellon Bank,N.A. 23,250,400 1.36 8. Social Security Office 22,152,400 1.30 9. CLEARSTREAM NOMINEES LTD. 19,211,033 1.13 10. HSBC BANK PLC-CLIENTS GENERAL A/C 12,800,900 0.75 11. NORTRUST NOMINEES LTD.             12,696,561 0.74 12. STATE STREET BANK AND TRUST COMPANY 9,801,251 0.57 13. THE BANK OF NEW YORK (NOMINEES) LIMITED 9,116,596 0.53 14. OTHER 307,167,896 18.08 Total 1,698,900,950 100.00 List of Major Shareholders as of 20 March 2008

24 บริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน)
Affiliates Subsidiary Company Company Name % Of Shareholding Thai - Amadeus Southeast Asia Co., Ltd. 55 Associated Company Company Name % Of Shareholding Donmuang International Airport Hotel Co., Ltd. 40 Nok Air Co., Ltd. 39 Phuket Air Catering Co., Ltd. 30 Suvarnabhumi Airport Hotel Co., Ltd. Royal Orchid Hotel (Thailand) Public Co., Ltd. 24 Bangkok Aviation Fuel Service Public Co., Ltd. 22.6 Fuel Pipeline Transportation Ltd. 8.4 TradeSiam Co., Ltd. 3.5 Aeronautical Radio of Thailand Ltd. 2.9 The Syndicate of Thai Hotels and Tourists Enterprises Ltd. 1.25 

25 บริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน)
รายชื่อผู้ถือหุ้นรายใหญ่ ณ วันที่ 6 มกราคม 2552 บริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน) รายชื่อผู้ถือหุ้นรายใหญ่ ณ วันที่ 6 มกราคม 2552 รายชื่อ จำนวนหุ้น ร้อยละ 1. กระทรวงการคลัง 1,000,000,000 70.00 2. NORTRUST NOMINEES LTD. 71,000,000 4.970 3. STATE STREET BANK AND TRUST COMPANY FOR AUSTRALIA 68,500,060 4.795 4. CHASE NOMINEES LIMITED 1 52,639,900 3.685 5. NORTRUST NOMINEES LIMITED-NORTHERN TRUST GUERNSEY CLIENTS 20,979,289 1.469 6. HSBC (SINGAPORE) Norminees Pte Ltd. 17,086,484 1.196 7. บริษัท ไทยเอ็นวีดีอาร์ จำกัด 15,908,758 1.114 8. สำนักงานประกันสังคม (2 กรณี) 8,671,200 0.607 9. THE BANK OF NEW YORK (NOMINEES) LIMITED 10. กองทุน บำเหน็จบำนาญข้าราชการ 4,048,000 0.283 รวม 1,264,486,795 88.515 Source:

26 บริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน)
รายละเอียดของบริษัทย่อยและบริษัทที่เกี่ยวข้องของ ทอท. ณ วันที่ 30 กันยายน 2552 รายชื่อบริษัท ลักษณะกิจการ สัดส่วนการถือหุ้น (ร้อยละ) บริษัท โรงแรมท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ จำกัด กิจการโรงแรม 60.00 บริษัท ไทย แอร์พอร์ตส์ กราวด์ เซอร์วิสเซส จำกัด ให้บริการภาคพื้นดิน 28.50 บริษัท แอร์พอร์ต ดิวตี้ฟรี จำกัด ค้าปลีกสินค้าปลอดอากร 10.00 บริษัท ไทยเชื้อเพลิงการบิน จำกัด ให้บริการท่อส่งน้ำมันและเติมน้ำมันด้วยระบบ Hydrant บริษัท ครัวการบินภูเก็ต จำกัด ให้บริการครัวการบิน บริษัท แอร์พอร์ท แอสโซซิเอท จำกัด ให้บริการเดินรถยนต์บริการ (ลีมูซีน) บริษัท ดอนเมือง อินเตอร์เนชั่นแนล แอร์พอร์ต โฮเต็ล จำกัด บริหารงานและดำเนินการเกี่ยวกับ โรงแรม ณ ท่าอากาศยาน 9.00 บริษัท คิง เพาเวอร์ ดิวตี้ฟรี จำกัด 5.00 บริษัท บริการเชื้อเพลิงการบินกรุงเทพ จำกัด (มหาชน) ให้บริการจัดส่งเชื้อเพลิงการบิน 4.94 บริษัท เทรดสยาม จำกัด ให้บริการแลกเปลี่ยนข้อมูลทางอิเล็กทรอนิกส์ 1.50 บริษัท ขนส่งน้ำมันทางท่อ จำกัด (มหาชน) ให้บริการขนส่งน้ำมันทางท่อ 1.38 Source: Form 56-1

27 บริษัท วิทยุการบินแห่งประเทศไทย จำกัด
ความเป็นมา เมื่อปี พ.ศ.2941 รัฐบาลได้อนุมัติให้บริษัทสายการบินต่างๆ ร่วมออกทุน ดำเนินการก่อตั้งบริษัท วิทยุการบินแห่งประเทศไทย จำกัด ขึ้น ต่อมาในปี พ.ศ.2506 รัฐบาลได้ซื้อหุ้นส่วนใหญ่คืนจากบริษัทสายการบิน บริษัทฯ จึงมีสภาพเป็น รัฐวิสาหกิจนับตั้งแต่นั้นมาจนถึงปัจจุบัน หุ้นจดทะเบียนของบริษัทฯ มีจำนวนทั้งสิ้น 6,600,000 หุ้น คิดเป็นเงิน 660,000,000.- บาท โดยแบ่งหุ้นออกเป็น 2 ประเภท คือ       หุ้น ก. รัฐบาลเป็นผู้ถือหุ้นทั้งหมด จำนวน 6,000,000 หุ้น มูลค่าหุ้นละ 100 บาท ชำระเต็มมูลค่าแล้ว เป็นเงิน 600,000,000.- บาท       หุ้น ข. บริษัทสายการบินต่างๆ เป็นผู้ถือหุ้นทั้งหมด จำนวน 600,000 หุ้น มูลค่าหุ้นละ 100 บาท ชำระเต็มมูลค่าแล้ว เป็นเงิน 60,000,000 บาท และในปี 2551 บริษัทฯ มีสายการบินร่วมเป็นผู้ถือหุ้นทั้งสิ้นรวม 88 บริษัท บริการ ให้บริการการเดินอากาศ ในเขตแถลงข่าวการบินของประเทศไทย และพื้นที่อื่น ๆ ตามที่ได้รับ มอบหมาย การให้บริการการเดินอากาศ (Air Navigation Services : ANS) ประกอบด้วย บริการควบคุมจราจรทางอากาศ (Air Traffic Services : ATS) และ บริการสื่อสารการบิน (Aeronautical Telecommunications Service : COM) Source:

28 พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งสถาบันการบินพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕
มาตรา ๖ ให้.สบพ. มีวัตถุประสงค์ในการจัดดำเนินการผลิตบุคลากรทางด้านการบินและดำเนินกิจการเกี่ยวกับบริการช่างอากาศ บริการอากาศยาน และกิจการอื่นเกี่ยวกับ การบินเพื่อประโยชน์ในการผลิตบุคลากรดังกล่าว มาตรา ๑๐ ให้มีคณะกรรมการคณะหนึ่ง เรียกว่า “คณะกรรมการสถาบันการบินพลเรือน” ประกอบด้วยประธานกรรมการ ผู้แทนกระทรวงคมนาคม ผู้แทนกระทรวงการคลัง ผู้แทนกรมการขนส่งทางอากาศ* ผู้แทนการท่าอากาศยานแห่งประเทศไทย ผู้แทนบริษัทการบินไทย จำกัด ผู้แทนบริษัทวิทยุการบินแห่งประเทศไทย จำกัด ผู้แทนกองทัพอากาศ และผู้ทรงคุณวุฒิอีกไม่เกินสองคน และผู้ว่าการเป็นกรรมการและเลขานุการให้คณะรัฐมนตรีเป็นผู้แต่งตั้งประธานกรรมการและผู้ทรงคุณวุฒิ